Op deze cd van de Schotse pianist, ontdekt u een programma, dat een brug slaat tussen Debussy’s eerste werk voor piano, “Danse bohémienne”, uit 1880, en zijn laatste pianowerken, Élégie uit 1915, en “Les soirs illuminés par l’ardeur du charbon”, uit 1917.

Claude Debussy (1862-1918) markeerde het keerpunt tussen twee grote periodes in de muziekgeschiedenis, het romantisch erfgoed van de 19de eeuw en de moderniteit van de 20ste eeuw. Hij evolueerde weliswaar tot een zuiver, lineair modernisme, wat hem misschien wel tot de Mondriaan van de muziek maakte. Aan het begin van zijn carrière werd de jonge Debussy omschreven als een impressionist, als het muzikaal equivalent van het impressionisme in de figuratieve kunst. Dit was begrijpelijk, maar vanwege zijn connecties met Mallarmé en Maeterlinck, paste het niet helemaal, in die mate zelfs, dat hij later eerder als symbolistisch kunstenaar zou worden gedefinieerd. Over het algemeen is het zelfs de symbolistische beweging die de kunst van Debussy het beste beschrijft. In Debussy’s pianowerken vinden we tekenen van zijn evolutie die ons in staat stellen de verschillende fasen van zijn esthetiek te begrijpen, niet alleen als kunstenaar maar ook als communicator in muziek, die alle artistieke velden van de 19^de– tot de 20^ste  eeuw weerspiegelde.

Een grote meerwaarde van deze cd is, dat u naast bekende pianocomposities van Debussy uit 1890, u tal van zijn onbekende pianowerken ontdekt, “Images oubliées” (niet te verwarren met zijn 2 boeken “Images”), Pièce pour Piano – “Morceau de concours”, Hommage à Haydn, The little nigar “Cake-walk” (niet te verwarren met  “Golliwogg’s Cakewalk” uit Children’s Corner), Pièce pour l’oeuvre du Vêtement du blessé, Élégie en Les soirs illuminés par l’ardeur du charbon. Met zijn “Pièce pour l’oeuvre du Vêtement du blessé”, leverde Debussy in 1915, na “Berceuse héroïque” (Pour rendre Hommage à S. M. le Roi Albert 1er. de Belgique et à ses Soldats), uit 1914, zijn tweede bijdrage aan de oorlogsinspanning. 

Dit zeer kort werkje werd nl. gecomponeerd voor de vereniging, “Le Vêtement du blessé”, waaraan zijn vrouw Emma, actief deelnam om de slachtoffers van de oorlog te helpen. Jarenlang werden Debussy’s “Études en Élégie” beschouwd als zijn laatste werken voor piano. In november 2001, dook echter “Les soirs illuminés par l’ardeur du charbon” op en onthulde een buitengewoon verhaal. Tijdens de extreem strenge oorlogswinter van 1916-1917, slaagde Monsieur Tronquin, Debussy’s muzikale kolenhandelaar, erin de schaarse brandstofvoorraad naar het huishouden van Debussy te brengen. Als dank en ongetwijfeld als betaling, ontving de kolenhandelaar het prachtig geschreven manuscript van dit stuk, waarschijnlijk gecomponeerd in februari of maart 1917.

De winter van 1916-1977 was nl. bijzonder streng. Brandstof voor huishoudelijke doeleinden was schaars. Debussy haalde Mélisande’s ‘angst voor de bittere kou’ aan in een brief aan Dukas, waar hij het onderwerp zelfs twee keer ter sprake bracht, “Mijn god, ik heb het koud!” Geen wonder dat hij Durand vroeg toen hij hem het eerste deel van zijn vioolsonate stuurde: ‘Is het mogelijk om me wat hout of kolen te geven? Wat was hij dankbaar voor de belofte van een levering van de kolenhandelaar Monsieur Tronquin. “Mijn dochtertje sprong op van vreugde toen ze je brief las. Tegenwoordig verkiezen kleine meisjes zakken kolen boven poppen!” Emma moet net zo dankbaar zijn geweest, gezien haar constante pijn en kwaaltjes. Als betaling gaf Debussy aan Tronquin het manuscript van het nauwelijks 31 maten tellend pianowerkje, met het opschrift ‘Les soirs illuminés par l’ardeur du charbon’, een regel uit het gedicht, “Balcon”, van Charles Baudelaire.

“Les soirs illuminés par l’ardeur du charbon,

Et les soirs au balcon, voilés de vapeurs roses.

Que ton sein m’était doux! que ton coeur m’était bon!

Nous avons dit souvent d’impérissables choses

Les soirs illuminés par l’ardeur du charbon.”

Debussy’s hier opgenomen ’Suite bergamasque’, is één van de fascinerendste werken voor piano. Niet alleen door zijn rijke, impressionistische kwaliteiten, maar zeker ook door zijn mysterieus karakter. Af en toe hoort men een orkestuitvoering van de Suite Bergamasque, meestal met veel strijkers. Het bijzondere en het aparte karakter van de piano met de bijbehorende, bijzondere akkoorden, kan echter door een instrumentele bezetting niet worden overtroffen. Aangenomen wordt, dat Debussy al in 1890 begon aan de suite. In 1905 herzag hij het werk, publiceerde het, en gaf het de naam die het nu heeft. De “Suite Bergamasque” bestaat uit vier delen. In dit werk breekt Debussy door met nieuwe klanken. Vooral het derde deel van de suite, “Clair de lune” moet bij de eerste uitvoering ervan sensatie hebben opgeroepen. De eerste drie stukken hebben een gemeenschappelijk motief.

De ontroerende miniaturen vol verbeelding behoren tot de periode 1908-1909, waarin Debussy enkel korte pianostukken componeerde, zoals “Petit nègre” (bedoeld voor de “Méthode de piano” van de legendarische pianoleraar aan het Conservatorium van Parijs, Théodor Lack (1846-1921)), “Hommage à Haydn” (voor de 100ste herdenking van het overlijden van Haydn, in 1909), en “La plus que lente”, een charmant pianowerkje in een nostalgische, weemoedige brasseriestijl.

Steven Osborne (1971), geboren in Schotland, studeerde bij Richard Beauchamp aan de St Mary’s Music School in Edinburgh en bij Renna Kellaway aan het Royal Northern College of Music in Manchester. Hij won de eerste prijs op de prestigieuze Clara Haskil Competition in 1991 en op de Naumburg International Competition in 1997. Hij is gastprofessor aan de Royal Academy of Music en werd in 2014, verkozen tot Fellow van de Royal Society of Edinburgh. In 2022 werd hij bekroond met een OBE voor diensten aan muziek.

Tracklist:

Danse bohémienne

Mazurka

Arabesken Nr. 1 & 2

Rêverie

Valse romantique

Ballade slave

Suite bergamasque

Tarantelle styrienne

Nocturne

Images oubliées

Pièce pour Piano “Morceau de concours”

Hommage à Haydn

The little nigar/negro “Cake-walk”

Pièce pour l’oeuvre du Vêtement du blessé

Élégie

Les soirs illuminés par l’ardeur du charbon

Debussy Early and late piano pieces Steven Osborne cd Hyperion CDA68390