Solomon (HWV 67), een driedelig oratorium van Georg Friedrich Händel, beschrijft o.a. het bezoek van de Koningin van Sheba aan Koning Salomo. De première was in mei 1749 in het Covent Garden Theatre in Londen. U kent ongetwijfeld de wondermooie sinfonia tot de derde akte, bekend als “The Arrival of the Queen of Sheba”.

Tussen 1707 en 1757, componeerde Händel, 26 oratoria. Na “Il trionfo del Tempo e del Disinganno” en “La Resurrezione” voor Rome, en zijn “Brockes Passion” voor Hamburg, volgden in 1718,  “Acis and Galatea” en “Esther” voor Cannons bij Londen. Na 5 oratoria voor King’s Theatre in Londen (“Deborah”, “Saul”, “Israel in Egypt” “Hercules” en “Belshazzar”), het Sheldonian Theatre in Oxford (“Athalia”), het Theater in Lincoln’s Inn Fields in Londen (“L’Allegro, il Penseroso ed il Moderato”) en de New Music Hall in Dublin (“Messiah”), componeerde Händel, vanaf 1747, zijn “Occasional Oratorio”, zijn Engelse oratoria enkel nog voor het Covent Garden Theatre in Londen (“Judas Maccabaeus”, “Joshua”, “Alexander Balus”, “Susanna”, “Solomon”, “Theodora”, “The Choice of Hercules”, “Jephta” en “The Triumph of Time and Truth”).

In 1710 werd Händel door bemiddeling van Ernst August II van Brunswijk-Lüneburg (foto), de jongste broer van de latere, Engelse koning George I, hofkapelmeester in Hannover. Aan het eind van dat jaar reisde hij voor de eerste keer naar Londen. Daar werd zijn voor Londen inderhaast gecomponeerde opera “Rinaldo” meteen een succes. In 1712 ging de 27-jarige Händel dan opnieuw van Hannover naar Londen en bleef er wonen tot zijn overlijden in 1759. In 1731 had Händel meer dan tien jaar besteed aan het componeren van Italiaanse opera’s voor theaters in Londen. Er was op dat moment geen systeem van royalty’s of auteursrechten, en nadat een kopie van de partituur van “Esther” was verkregen, werd de versie uit 1720 uitgevoerd, blijkbaar in een geënsceneerde versie, door jongens/zangers van de Chapel Royal in de “Crown and Anchor-tavern”, een populair “public house” voor muziek, dat de Academy of Vocal Music” huisvestte, in “The Strand” in Londen.

Een lid van de koninklijke familie vroeg Händel om “Esther” te presenteren in het theater waar zijn opera’s werden opgevoerd, maar de bisschop van Londen, Edmund Gibson (foto), stond niet toe dat Bijbelverhalen op het podium werden gespeeld. Daarom besloot Händel om Esther in concertvorm te presenteren als aanvulling op het operaseizoen van 1732, met de zangers die in de Italiaanse opera’s te zien waren, maar zonder decor of toneelactie, en in een herziene vorm in drie bedrijven met extra tekst van Samuel Humphreys. Het werk was enorm populair en zo werd het Engels oratorium als vorm, bijna per toeval uitgevonden. Händel bracht essentiële elementen van de opera over naar het oratorium, dat hij Sacred Drama’s noemde, en in 1735, gaf hij de opera als genre op vanwege de afnemende vraag van het publiek en richtte zijn aandacht op grote religieuze composities. Om de veelal joodse en opera-vermoeide Londenaren naar het theater te lokken nam de fantasierijke Händel, beroemde Bijbelse episodes en mythologisch materiaal op. Op de dunne lijn tussen diepe spiritualiteit en Italiaanse operapassie, creëerde hij een nieuw soort oratorium, dat vol leven zat.

Händels oratorium Solomon wordt nu door de uitvoerders en luisteraars beschouwd als een van zijn grootste composities. Dit was echter niet altijd het geval. Solomon werd tijdens het leven van Händel niet buiten Londen opgevoerd, een ongebruikelijke gebeurtenis tijdens zijn Britse carrière. Het werk had dan ook slechts een beperkt succes, hoewel we ons kunnen afvragen waarom, terwijl in het Engels gezongen oratoria tot dan toe zo’n succes waren. Zou het, het overduidelijke gebrek aan theatraliteit in het libretto kunnen zijn, of de groeiende onverschilligheid van het publiek voor het genre? Of was hij bang om zich van de Anglicaanse kerk te vervreemden, gezien de geruchten over regels met erotische connotaties in het eerste en derde bedrijf?

Toen Salomon in een droom van JHWH een wens mocht doen en mocht kiezen wat hij maar wilde, koos hij voor wijsheid. Omdat hij niet koos voor rijkdom, een lang leven of de dood van zijn vijanden, schonk JHWH hem niet alleen de gevraagde wijsheid, maar ook rijkdom en roem en een lang leven zolang hij zich hield aan de geboden van JHWH (1 Koningen 3:3-15). Het verhaal over deze wens werd meteen gevolgd door het beroemd verhaal van het salomonsoordeel. Händels 63 nummers tellend oratorium begint met Salomon en zijn volk die de inwijding vieren van de tempel die hij in Jeruzalem heeft gebouwd. Hij verheugt zich over zijn huwelijksgeluk met zijn enige vrouw, de dochter van de farao van Egypte (in tegenstelling tot de Bijbelse Salomon, die 700 vrouwen en 300 concubines zou hebben gehad), en belooft voor zijn koningin een paleis te bouwen. Ze uiten hun liefde voor elkaar en trekken zich terug voor de nacht terwijl de naar bloemen geurende briesjes en het gezang van de nachtegalen hen tot rust sussen.

In de tweede akte wordt de wijsheid van Salomon gepresenteerd in het beroemd bijbels verhaal van twee hoeren die elk een baby als hun kind beschouwen. Solomon stelt voor om de zaak op te lossen door het kind met zijn zwaard in tweeën te splijten, maar de echte moeder verwerpt deze “oplossing” en biedt aan om het kind aan de andere vrouw toe te wijzen, zoals Solomon wist dat elke echte ouder zou doen. De Eerste Hoer en het refrein prijzen Salomons oordeel.

In het derde bedrijf zien we een staatsbezoek van de koningin van Sheba aan het koninkrijk van Salomon. De koning en zijn volk vermaken haar met een masque van prachtige refreinen die op hun beurt een “sussende” klank van zachte muziek uitbeelden, het verlangen naar militaire glorie, de wanhoop van een ongelukkige minnaar en een storm die overgaat in kalmte. Allen vieren het Israël van de wijze heerser Salomon als een Gouden Eeuw van vrede, geluk en voorspoed.

De uitvoerders zijn Christopher Lowrey (Solomon, contratenor), Matthew Newlin (Zadok, tenor), Ana Maria Labin (Queen of Sheba, sopraan), Gwendolyne Blondeel (wife of Solomon, sopraan), Andreas Wolf (A Levite, bas), het Millenium Orchestra en het Chœur de Chambre de Namur, o.l.v. Leonardo García Alarcón.

Georg Frideric Handel Solomon Chœur de Chambre de Namur Millenium orchestra Leonardo García Alarcón 2 cd Ricercar RIC 449