“L’Egisto” is een favola dramatica musicale over een afstammeling van de zonnegod Apollo op een Italiaans libretto van Cavalli’s vaste librettist, Giovanni Faustini. De favola werd voor het eerst opgevoerd in Venetië in het Teatro S. Cassiano in 1643. Vervolgens werd het zeer succesvol opgevoerd in tal van andere Italiaanse steden. Zelden uitgevoerd in onze tijd, werd de Amerikaanse première in een editie van Raymond Leppard, gebracht door The Santa Fe Opera op 1 augustus 1974. Ontdek het werk nu in een World Premiere Recording o.l.v. de barokspecialist, Vincent Dumestre.
Als u in Venetië tussen de Campanile van de San Marco-basiliek en de kade bij de monding van het Canal Grande in de Baai van San Marco wandelt, komt u bij de Piazza San Marco aan de Biblioteca Nazionale Marciana. Aangaande muziekhandschriften bewaart men daar o.a. een Missale romanum van de basiliek van San Marco uit de 14de eeuw, een Engels Psalterium uit de 13de eeuw, missen van Giovanni Rossi en een verzameling Venetiaanse opera’s. Tot die verzameling behoren 27 opera’s van Francesco Cavalli.
De geschiedenis van de opera kreeg een heel andere wending wanneer zij de Serenissima Repubblica van Venetië bereikte. Want, door het succes van de eerste openbare opera, dat nota bene in 1637 werd geopend met L’Andromeda van librettist Benedetto Ferrari en componist Francesco Manelli, veranderde opera gaandeweg van aristocratisch patronage naar een publieke, commerciële instelling. In Venetië was muzikaal drama niet langer gericht op een elite van aristocraten en intellectuelen maar kreeg het een karakter van onderhoudend amusement. Vele andere operahuizen volgden en voerden tijdens het carnavalsseizoen opera’s op voor een betalend publiek. De operahuizen gebruikten een zeer klein orkest om geld te besparen en koren kwamen voor dezelfde reden niet voor. Een groot deel van het budget werd besteed aan het aantrekken van de sterzangers van toen. Dit was het begin van het bewind van de castraat, van de vermaarde Venetiaanse solozang van de prima uomo of de prima donna.
Het grootste deel van de diversificatie was nog het instrumentaal begeleid recitatief, maar op momenten van grote dramatische spanning componeerde men onder invloed van de Italiaanse solo-cantate, arioso passages bekend als arie cavate, (van waar later cavatina) en devies aria’s. Onder Monteverdi’s volgelingen werd het onderscheid tussen recitatief en aria dan meer uitgesproken en geconventionaliseerd en cantabile-recitatief-cabaletta gingen stilaan een scena vormen. Dit was duidelijk in de stijl van de twee succesvolste componisten van de volgende generatie, Francesco Cavalli en Antonio Cesti.
De organist Francesco Cavalli (eigenl. Caletti-Bruni) (foto), was afkomstig uit Crema in de Noord-Italiaanse provincie, Cremona (regio Lombardije). Hij was de zoon van de plaatselijke kapelmeester in Crema, maar nam de naam aan van (Federico) Cavalli, zijn adellijke beschermheer, de gouverneur van Crema in Lombardije, die hem naar Venetië stuurde. Crema was in de middeleeuwen overheerst door de Venetiaanse Republiek. In 1617 werd hij zanger in het kerkkoor van San Marco, dat onder leiding stond van Monteverdi. Hij zong eerst als jongenssopraan en vervolgens als tenor. In 1620 werd hij benoemd tot organist in de Basilica dei SS. Giovanni e Paolo (foto), een post die hij opgaf toen hij de rijke weduwe, Maria Schiavina, huwde. 
In 1639 werd hij na een wedstrijd, tweede organist van de San Marco. In 1668 volgde hij Giovanni Rovetta op als kapelmeester en kreeg hij de leiding van de “Cappella Marciana”, het koor van San Marco. Francesco Cavalli was ook een belangrijk figuur in de geschiedenis van de opera, het nieuw genre dat door Monteverdi en anderen werd gecreëerd. In 1658 bv., toen de eerste zoon van koning Phillips IV van Spanje en zijn tweede vrouw, aartshertogin Maria Anna van Oostenrijk, (de dochter van keizer Ferdinand III), Prins Felipe Próspero, werd geboren, vierde het Groothertogdom Toscane, de koninklijke gelegenheid met de opvoering van, “l’Ipermestra”, van Francesco Cavalli, op een libretto van Giovanni Andrea Moniglia (1625-1700). Het was één van de magnifiekste opera’s die ooit in Firenze werden opgevoerd. Cavalli, de prominentste opvolger van Monteverdi, was in Venetië actief in een tijd dat opera zich van de aristocratische paleizen naar de openbare theaters begaf. Hij componeerde veel opera’s voor het Teatro San Cassiano, het eerste theater in Venetië dat opera’s opvoerde.
Vanaf 1639 leidde Cavalli het Teatro San Cassiano in Venetië, het eerste openbare operahuis in Europa en werd de nieuwe ster onder de Venetiaanse operacomponisten na het succes van zijn Didone in 1641. Toen hij in 1643 Egisto in première bracht, betekende dat een keerpunt in de roem van de componist. Zijn werk kende nl. een groot succes op het hele schiereiland. Met de librettist Giovanni Faustini, een medewerker die even belangrijk voor hem was als Quinault voor Lully was geweest, creëerde Cavalli een Venetiaanse opera met landschappelijke overvloed, burleske humor en intens expressieve muziek.
“L’Egisto” ontleent zijn naam aan de hoofdpersoon van het stuk, een Arcadische herder die door een dubbelzinnige inscriptie wordt misleid door te geloven dat zijn liefde verloren is. Een opeenvolging van misverstanden volgt, samen met spectaculaire muziek, een scène van waanzin en een afdaling naar de onderwereld voor deze toekomstige Orpheus, op zoek naar zijn Eurydice. De weelde van de muziek, die op meesterlijke wijze de emoties illustreert die gepaard gaan met een liefdesvierhoek, bood Vincent Dumestre en zijn cast de kans om met oogverblindende kleuren en virtuoze penseelstreken, dit eerste groot labyrint van baroksentiment, sonoor te schilderen.
“L’Egisto” is nl. een gezamenlijke, muzikale fabel over Egisto en Climène, en over Lydio en Clori, twee arcadische koppels, wier trouw in de liefde wordt getest door de goden, die talloze avonturen en misverstanden uitlokken. Travestie, ontvoeringen, bedreigingen, magische illusies, waanzin, de kracht van de verbeelding beroert harten, en de meest extreme passies ontvouwen zich in anthologische muzikale scènes.
Egisto in Cavalli’s opera is niet de Aegisthus, gedood door Orestes in de Odyssey. Bij Cavalli is Egisto is een afstammeling van de Zonnegod Apollo, die om die reden door de godin Venus als een vijand wordt beschouwd. Meer dan een jaar voor de actie begint, hield hij van Clori en zij beantwoordde zijn liefde. Terwijl ze een tijd samen doorbrachten aan de kust op het eiland Delos, werden ze echter gevangen genomen door piraten en afzonderlijk verkocht. Climène, een jonge vrouw op het eiland Zakynthos, werd ongeveer tegelijkertijd gevangen genomen door dezelfde piraten op de dag van haar huwelijk met Lidio. Ze werd verkocht aan dezelfde wrede meester als die van Egisto. Een jaar later slaagden ze erin om te ontsnappen en gingen ze allebei op zoek naar hun geliefden. Wat ze echter niet wisten, is dat de Piraten, Clori naar Zakynthos brachten, waar ze verliefd werd op Lidio en dat de broer van Climène, Ipparco, ook verliefd werd op haar. 
De 3 akten weerspiegelen het verstrijken van de dag, van het ochtendgloren tot de nacht tot opnieuw het ochtendgloren, om het erfgoed van Egisto als een afstammeling van de Zonnegod uit te beelden. In de ochtend van de dag nadat Egisto en Climene zijn geland op het eiland Zakynthos, is er de situatie van de twee verkeerd afgestemde paren. Lidio en Clori zijn geliefden, terwijl Egisto en Climène vrienden zijn. ’s Middags proberen Egisto en Climène terug te keren naar hun voormalige geliefden, maar worden door hen afgewezen. Wanneer de nacht valt, zien we de goden neerstrijken op aarde. Lidio wordt gevangen genomen door Ipparco en Egisto wordt gek. Het verhaal krijgt weliswaar een happy end.
Dit weinig bekend werk werd in 2012 op het podium nieuw leven ingeblazen door Vincent Dumestre en opgenomen in 2021. Orkestrale kleuren en stormen van het hart staan centraal in deze veelzijdige compositie als echte voorbeelden van de weelderige, Venetiaanse barokopera, gebracht door een droomcast!
Rolverdeling:
Marc Mauillon (tenor) : Egisto
Zachary Wilder (tenor) : Lidio
Sophie Junker (sopraan) : Clori
Ambroisine Bré (mezzosopraan) : Climène
Romain Bockler (bariton) : Hipparco
L’Egisto Cavalli Le Poème Harmonique, Vincent Dumestre Château de Versailles Spectacles CVS076