Op de Linn cd staan de Sonata a 6 van Buonamente, de Canzon a due canti No. 3 van Frescobaldi en diverse canzones en de Sonata No.19 à 15 van Giovanni Gabrieli. Het ensemble Oktoechos brengt u daarentegen naar het religieus Venetië van de 14de- en 15de eeuw, naar het Venetië van de meerstemmige ars nova.
De fascinerende muzikale samenwerking tussen de koperblazers van de Royal Academy of Music in Londen en de Juilliard School in New York presenteert duurzame meesterwerken van Giovanni Gabrieli en zijn Venetiaanse tijdgenoten. Onder leiding van Reinhold Friedrich, de befaamde trompetsolist van het Luzern Festival Orchester, mengen de spelers moderne instrumenten en intellect met de zestiende-eeuwse technieken en stemming om uit te blinken in dit prachtig maar uitdagend repertoire. De prachtige akoestiek van St Jude’s, Hampstead resulteert in een glorieus sonoor landschap met gepolijste rijke en warme trombones, afgewisseld met de briljante, kristallijne articulatie van de trompetten. Academy Principal Jonathan Freeman-Attwood, die de opname produceerde, zegt: ‘We hopen dat het Gabrieli zal laten horen als de componist van geweldige intieme muziek en van de prachtige, grootse, Venetiaanse polyfonie.’ Deze opmerkelijke opname bevat van de meest aantrekkelijke, instrumentale muziek uit de late renaissance en bevat uitvoeringen die de buitengewone erfenis van Gabrieli en de reputatie van deze twee uitstekende, muzikale instellingen waardig zijn.
Op de hoogste feestdagen in het Venetië van de Renaissance, moest de Doge zelf, met alle Signoria van de stad, deelnemen aan de religieuze ceremonie van de kathedraal. Doorlaatbare grenzen tussen kerk en staat gingen uiteen, zoals het ceremonieel hoofd van de Venetiaanse regering, zich verenigde met het volk in een al even ceremoniële eredienst. Tegen het begin van de 17de eeuw was de rijkdom van de Venetiaanse handelsstaat een intrinsiek onderdeel geworden van dezelfde erediensten. Toen Giovanni Gabrieli muziek voorbereidde voor de viering van Kerstmis in de kathedraal, kon hij niet alleen de grote instrumentale en vocale krachten verzamelen van het regulier muzikaal establishment van de kathedraal, maar ze ook aanvullen met extra’s.
In 1603 betaalde hij bijvoorbeeld vier cornet spelers, vijf trombonisten, een fagottist, twee violisten en een bassist, om toe te voegen aan de pracht van de ceremonie. Maar het bruisend muzikaal leven van de Venetiaanse staat werd zelfs weerspiegeld in zijn instrumentale werken met een meer bescheiden karakter. Een “eenvoudige” vierstemmige canzona, zoals Gabrieli’s stuk dat bekend staat als “La spiritata”, geeft op elegante wijze het bruisend leven van de beroemde carnavalsstad weer.
Gabrieli’s Canzona per sonare a quattro “La spiritata” werd uitgegeven in een bloemlezing in Venetie in 1608, hoewel een klavierversie al in 1593 bestond. Het kreeg de bijnaam “de geestige of bezielde”, ondanks zijn uniek karakter als de enige Gabrieli canzona in deze verzameling, gecomponeerd in een mineur toonsoort. Hoewel het openingsmotief onderworpen was aan strikte imitatie, bleef het contrapunt over het algemeen heel eenvoudig doorheen het stuk, in de geest van de Franse chansons die toen populair waren in Venetië. Na een lange, contrapuntisch expositie en een snel stretto, komt het eerste deel tot een volledige cadens, waaruit een meer homofone, passage naar voren komt met een dansant karakter. In het derde en laatste deel van het stuk introduceert Gabrieli de meest complexe ritmes. Die ritmes zijn direct afgeleid van het openingsritme. De passage herhaalt zich, en een nadrukkelijke uitbreiding van de laatste frequentie sluit het werk af in hogere sferen.
Het Oktoechos-ensemble (foto), een verfijnd, vrouwelijk, vocaal ensemble o.l.v. Lanfranco Menga, presenteert op hun cd een programma dat volledig is gewijd aan de unie van muziek en politiek in het Venetië van de vroege 15de eeuw, de tijd van Venetië’s grootste economische groei en territoriale expansie. De zeemacht van de “Serenissima” en de daaruit voortvloeiende commerciële vitaliteit van de Republiek, creëerden daarbij een parallelle artistieke groei, getuige de bijdragen van de grootste kunstenaars uit die tijd in de Basiliek van San Marco, in dienst van de doge’s en de bisschoppen, met feestelijke muziek die hun macht en die van de stad verhief.
De cd opent met “Ave Corpus Sanctum/Adolescens protomartir” van Marchetto da Padova en eindigt met het anoniem “Viva san Marco”. Daartussen in koos men voor muziek van Johannes Ciconia, Bertrand Feragut, Gratiosus de Padua, Antonio Romano, Hugo de Lantins, cristoforo de Monte en Guillaume Dufay. Alles prachtig mooi gezongen, een heuse ontdekking. Niet uitstellen. Magnifiek!
Gabrieli for Brass Venetian Extravaganza Royal Academy of Music Brass and Juilliard School Brass Reinhold Friedrich cd Linn Records CKD 581
Venetia Mundi Splendor, Musica e Politica a Venezia tra Medioevo e Umanesimo Oktoechos Ensemble cd Tactus TC390001
