Midden-Europa is lange tijd berucht geweest als een door oorlog geteisterde regio, een plaats waar rijken botsten en wereldoorlogen begonnen. In “The Middle Kingdoms” biedt Martyn Rady de definitieve geschiedenis van de regio, waarmee hij aantoont dat Midden-Europa altijd meer is geweest dan alleen de breuklijn tussen West en Oost. Zelfs toen Midden-Europese mogendheden oorlog voerden met hun buren, ontwikkelde de regio zijn eigen samenhangende identiteit en bracht het enorme prestaties voort op politiek, maatschappelijk en cultureel gebied.
Sinds de Romeinse tijd waren de landen in het hart van het Europese continent het doelwit van invasies en in de Middeleeuwen werden verschillende Midden-Europese volken weggezet als vijanden. Later zouden de Turken, Zweden, Russen en Sovjets voor verdeeldheid zorgen en hun eigen stempel op de regio drukken. Maar, concurrentie tussen de centrale koninkrijken van Europa leverde ook culturele hoogtepunten op. Zo was het de eerste plek buiten Italië waar de Renaissance vorm kreeg, diende het als bakermat voor de Reformatie, en gold het als startpunt van de Verlichting, Romantiek en modern nationalisme en brachten enkele van de belangrijkste artistieke bewegingen van de twintigste eeuw naar voren. De meeste geschiedenisboeken over Centraal-Europa gaan over de landen tussen Duitsland en Rusland, inclusief Polen, Hongarije en het huidige Tsjechië. Maar Martyn Rady gaat verder en bespreekt heel Centraal-Europa, inclusief de Duitse deelstaten, Oekraïne en Zwitserland. Dit boek laat zien hoe kwetsbaar en turbulent deze regio is.
“Deze geschiedenis van Midden-Europa”, schrijft Rady, “is uniek omdat hierin de twee helften van de regio zijn gecombineerd, terwijl historici ze gewoonlijk apart behandelen als Duitsland en oostelijk Midden-Europa, terwijl Oostenrijk soms tot de ene, dan weer tot de andere regio wordt gerekend. Niet nationale geschiedenissen worden hierin op de voorgrond gezet, maar de grotendeels vergeten verhalen van het verleden, van koninkrijken en hertogdommen die ooit groot waren, maar waarvan de herinnering is verdrongen door geschiedenissen die de natiestaat als uitgangspunt hebben genomen. Dit boek gaat ruwweg over het gebied dat nu het huidige Duitsland, Polen, Hongarije, Oostenrijk, Slovenië en het westen van Roemenië of Transsylvanië beslaat, maar het bereik is net zo fluïde als de historische delen van Midden-Europa en dringt af en toe ook door in het territoir van hedendaags Oekraïne, Kroatië, Zwitserland en de Baltische staten.”
“Dit boek”, zo vervolgt hij, “wil een algemeen overzicht zijn van de geschiedenis van Midden-Europa, maar heeft daarnaast nog een doel: het verkennen van wat Midden-Europa onderscheidt en laten zien dat het meer is dan eeuwig betwist gebied. De Midden-Europese geschiedenis heeft veel gemeen met de West-Europese. De twee regio’s deelden dezelfde middeleeuwse beschaving. Net als Engeland en Frankrijk hadden de koninkrijken en hertogdommen in het midden van Europa hun kastelen en ridders, katholieke kerken en kloosters, bloeiende steden en rijke kooplieden. Ook Midden-Europa beleefde de herontdekking van de klassieke wetenschap die Renaissance wordt genoemd, de godsdienststrijd tijdens de Reformatie, de groei van imperia, de Verlichting, Romantiek, modern nationalisme, industrialisatie en twee wereldoorlogen”.
Door grotendeels vergeten verhalen over de Midden-Europese hertogdommen en koninkrijken in kaart te brengen, toont Rady aan dat dit deel van de wereld meer is dan een eeuwenlang betwist gebied. Waar geschiedenissen van deze regio zich veelal beperken tot Polen, Hongarije en Tsjechië, hanteert Rady een breder perspectief door heel Midden-Europa in zijn geschiedschrijving te betrekken, waaronder ook de Duitse gebieden, Oekraïne en Zwitserland. Daarmee biedt dit boek een uniek en compleet beeld van de complexe Midden-Europese geschiedenis. Martyn Rady schreef een indrukwekkend, eigenzinnig, origineel, maar ook wetenschappelijk verantwoord boek, een boek met flair en humor, vol verhalen, personages en ideeën, gebaseerd op jarenlange studies en grondig onderzoek. Tien kaarten en een handig register maken dit meesterwerk compleet. “The Middle Kingdoms A New History of Central Europe” werd vertaald door Rob de Ridder.
Martyn Rady (1955) is emeritus hoogleraar Midden-Europese geschiedenis aan de School of Slavonic and East European Studies (SSEES), University College London (UCL). Hij was van 1995 tot 2009 directeur van Hughes Parry Hall van de Universiteit van Londen. Hij ontving eredoctoraten van de Károli Gáspár Universiteit in Hongarije en de Lucian Blaga Universiteit in Roemenië. Zijn vorig boek “De Habsburgers” werd lovend ontvangen. Hij geldt als een autoriteit op het gebied van de geschiedenis van het Habsburgse Rijk.
Martyn Rady De koninkrijken van Midden-Europa Een nieuwe geschiedenis van het hart van Europa 629 bladz. geïllustreerd uitg. Spectrum ISBN 978 90 00 37668 1