Het Stabat Mater van Joseph Haydn, gecomponeerd in 1767, was zijn eerste religieuze compositie, nadat hij in dienst was getreden van Prins Esterházy in Eisenstadt. In tegenstelling tot bijna al zijn andere religieuze werken, circuleerde het al snel in talloze exemplaren en vestigde het Haydns reputatie als de toonaangevende componist van zijn tijd. Deze meer dan overtuigende uitvoering/opname door Frieder Bernius met top solisten en het Kammerchor Stuttgart, dat in 2018 zijn 50^ste verjaardag viert, en de Hofkapelle Stuttgart, maakte gebruik van de nieuwe kritische editie van het werk, gepubliceerd door Carus.

Haydn had eerder alleen nog maar kleinere religieuze werken gecomponeerd, maar wel al reeds 40 symfonieën. Nadat hij een paar jaar bij prins Esterházy als kapelmeester, verantwoordelijk was geweest voor de kamer- en theatermuziek, was hij nu als opvolger van Gregory Joseph Werner, ook verantwoordelijk voor de kerkmuziek. Met zijn “Stabat Mater”, gecomponeerd net na zijn “Missa Cellensis”, heeft hij zichzelf in deze functie geïntroduceerd. Het werk werd voor het eerst uitgevoerd in 1767 en werd onmiddellijk goed ontvangen. Het verspreidde zich al snel in talloze transcripties en door tal van uitvoeringen.

Pergolesi’s toonzetting van het Stabat Mater was al populair in de tijd van Haydn, ondanks de kritiek dat Pergolesi’s muziek niet ernstig genoeg was. In zijn versie wilde Haydn daarom ernstiger muziek, terwijl hij de versie van Pergolesi toch als model gebruikte, bv. in “Vidit suum” met Pergolesi’s typische melodische lijnen, en ritme. Haydn verving hobo’s door Engelse hoorns (althobo’s), en nam zelfs een typisch kenmerk van de toonzetting van Pergolesi over, nl. in “Moriendo desolatum Dum emisit spiritum”, (“Heel alleen de doodskamp strijden, totdat Hij zijn geest hergaf”), het opsplitsen met rusten van “dum e-mi-sit spiritum”, om de laatste adem/geest van de stervende Christus aan het kruis te verklanken. Hasse, die aanwezig was op een uitvoering in Wenen, was onder de indruk van Haydns 14-delig Stabat mater. Het kwam hem over als een extra rechtvaardiging en bevestiging van de Napolitaanse stijl van Pergolesi, die hij meer dan wie dan ook, in Centraal-Europa had geïntroduceerd. Volgens Haydn zelf waren de vier uitvoeringen in Parijs zeer succesvol. Haydns Stabat Mater werd en wordt beschouwd als bijzonder geschikt voor Goede Vrijdag.

Het Stuttgart Kamerkoor bewijst met deze opname eens te meer dat het een welverdiende reputatie heeft als één van de beste koren in zijn soort. Zelden klinkt een koor zo homogeen met een herkenbaar timbre, behendig, slank en foutloos in de intonatie. Het is ook een voorbeeld van hoe het koor stilistisch het werk aanpakt en hoe het fraseert en accentueert. De Hofkapelle Stuttgart, in 2006 opgericht door Frieder Bernius, klinkt alweer heel geïnspireerd. De musici spelen op historische instrumenten, gekoppeld aan het karakter en de stijl van het koor. De vocale solisten zijn Sarah Wegener, sopraan, Marie Henriette Reinhold, alt, Colin Balzer, tenor en Sebastian Noack, bas. Een meer dan sublieme uitvoering. Niet te missen!

Joseph Haydn Stabat Mater, Hob. XXbis Colin Balzer Marie Henriette Reinhold Sarah Wegener Sebastian Noack Kammerchor Stuttgart Hofkapelle Stuttgart Frieder Bernius cd Carus CARUS83281