De opwarming van de aarde is een van de grootste gevaren waar wij op dit moment mee worden geconfronteerd. In een gewaagd onderzoek dat eeuwen en continenten overspant stelt Peter Frankopan vast dat de natuur en onze omgang met de natuur altijd een fundamentele rol heeft gespeeld bij het verloop van de geschiedenis.
Meer dan 4 miljard jaar geleden, ontstond onze kleine planeet uit rotsachtig puin dat rond een jonge ster cirkelde. De eerste jaren werd de aarde bekogeld door kometen en meteoren en stond ze op de rand van vernietiging. Ze was bedekt met oceanen van kolkend magma, giftige gassen verstikten de atmosfeer. Vulkaanuitbarstingen, zeebevingen en ijstijden volgden elkaar met regelmaat op. Voor het grootste deel in haar lange bestaan was de aarde voor mensen onbewoonbaar, tot te midden van deze dynamiek, er leven ontstond. In zijn boeiend boek plaatst Frankopan de klimaatverandering in de context van die lange aardgeschiedenis, want een van de meest indringende lessen van de geologie is hoe veranderlijk, kwetsbaar en kostbaar onze huidige leefomgeving in feite wel is. Met die kennis in het achterhoofd kunnen we beter begrijpen hoe het handelen van de mens onze planeet ingrijpend verandert. Dat maakt het boek tot een fascinerend en essentieel boek over ons ontstaan én onze toekomst.
Filosofische ecologie of milieufilosofie is in de vroege jaren ‘70 ontstaan, met het groeiend milieubewustzijn en het ontstaan van de milieubeweging. In de filosofische traditie was de materiële aarde als thema nl. altijd onderbelicht gebleven. Van Aristoteles tot Descartes en van Nietzsche tot Heidegger, bleek de aarde altijd te zijn gedacht vanuit de vorm, vanuit het denken of vanuit de wereld. Hierdoor was de aarde als passief, inert of zelfs niet-bestaand beschouwd, maar niet vanuit zichzelf. In tijden van ecologische crisis en klimaatverandering is deze manier van denken niet langer toereikend. We moeten naar een nieuwe omgang met de aarde.
De opwarming van de aarde is een van de grootste gevaren waar de mensheid tegenwoordig wordt geconfronteerd. Naarmate de temperaturen stijgen, de zeespiegel stijgen en natuurrampen escaleren, voelt onze huidige milieucrisis moeilijk te voorspellen en te begrijpen.
In “The Earth Transformed: An Untold History” bespreekt Peter Frankopan de interacties tussen menselijke samenlevingen en het milieu door de geschiedenis heen. Hij beweert nl. dat droogtes, vulkaanuitbarstingen, de kleine ijstijd (ca. 1550-ca. 1800), de middeleeuwse warme periode (ca. 900-ca. 1250) en de huidige klimaatverandering en het mondiale milieu, samen vielen en vallen met maatschappelijke veranderingen, zoals bv. de verdwijning van de Maya cultuur of de uitbreiding van het Mongoolse rijk.
De Moche- of Mochichacultuur was een precolumbiaanse beschaving in het huidige Peru, die bestond van ongeveer 0 tot 750 na Christus, in de dalen van de rivieren Moche en Chicarna, aan de Peruaanse kust. Vanaf het prille begin en het ontstaan van onze soort tot de val van de Moche-beschaving die veroorzaakt werd door de opwarming van zeewater, ook bekend als El Niño, en vulkaanuitbarstingen in IJsland die Egypte troffen en mee hielpen het Ottomaanse Rijk op de knieën te krijgen, toont Frankopan in zijn 14 chronologisch geordende hoofdstukken aan, dat wanneer er niet duurzaam werd en wordt gehandeld, een catastrofe volgde en volgt.
“Bij het bestuderen van het rijk van de Sassanieden en dat van de Abbasieden”, schrijft hij, “kwam ik er al gauw achter dat de voorspoed en de stabiliteit van die staten nauw samenhingen met de irrigatie van de velden, want daarmee werd een vergroting van de landbouwopbrengsten mogelijk gemaakt en konden grotere aantallen inwoners gevoed worden. Toen ik me verdiepte in de geschiedenis van China, leverde mijn onderzoek op dat de opkomst, de ondergang en de opeenvolging van de keizerlijke dynastieën, die meer dan duizend jaar teruggingen, nauw samenhingen met temperatuurveranderingen, met koudere perioden die gekenmerkt werden door demografische achteruitgang, conflicten en de vervanging van keizerlijke machthebbers door nieuwe regimes”. Op briljante wijze en gebaseerd op baanbrekend, wetenschappelijk onderzoek laat hij ons op een radicaal andere manier naar onze toekomst kijken. “The Earth Transformed: An Untold History” werd vertaald door George Pape en Eric Strijbos.
Peter Frankopan (°1971), de zoon van een Kroatische prins die Kroatië in de Tweede Wereldoorlog ontvluchtte, is gespecialiseerd in de geschiedenis van het Middellandse Zeegebied, Rusland, het Midden-Oosten, Perzië en Centraal-Azië en in de betrekkingen tussen het christendom en de islam, en in middeleeuwse Griekse literatuur. Frankopan studeerde geschiedenis aan Jesus College (universiteit van Cambridge) en haalde zijn doctoraat aan Corpus Christi College (Universiteit van Oxford). In 1997 werd hij postdoctoraal onderzoeker (junior research fellow en vanaf 2000 senior research fellow) aan Worcester College. Hij is directeur van het Oxford centre for Byzantine Research, lid van de Royal Historical Society, de Royal Society of Arts, het Royal Anthropological Institute en de Royal Asiatic Society, en is tevens gasthoogleraar aan de Universiteit van Leiden. Peter Frankopan is hoogleraar Wereldgeschiedenis aan Oxford University, waar hij ook Senior Research Fellow is aan Worcester College. Hij is de auteur van de bestsellers De eerste kruistocht, De zijderoutes en De nieuwe zijderoutes.
Peter Frankopan De transformatie van de aarde een nieuwe wereldgeschiedenis 799 bladz. uitg. Spectrum ISBN