Sir Mark Elder wordt reeds lang geprezen om zijn interpretatie van de werken van Edward Elgar (1857-1934). Deze speciale 6 cd box viert met Elgars 3 grote oratoria, de twintigste verjaardag van het Hallé-label op het Hallé Elgar Oratorios Festival in de Bridgewater Hall in Manchester, in juni 2023.

Vóór het succes in 1899, van de geniale “Enigma Variations”, was de jonge Elgar vooral bekend om zijn koorwerken, waarvan hij de meeste componeerde voor de koorfestivals van Hereford en het Festival van Birmingham. Hoewel “The Black Knight”, “The Light of Life” (kennen we ook als “Lux Christi”), “King Olaf” en “Caratacus” later overschaduwd werden door zijn hier opgenomen drie grote oratoria, “The Dream of Gerontius”, “The Apostles” en “The Kingdom”, en ze in Victoriaanse vergetelheid verdwenen, toonden die werken reeds de kenmerken en de bijzondere kwaliteiten van zijn latere magnifieke koor- en orkestwerken.

Het oratorium, “The Dream of Gerontius”, gebaseerd op een gedicht uit 1865, van kardinaal John Henry Newman (1801-1890) (foto), vertelt en verklankt het gebed van een stervende man. Het is het verhaal van een ziel op weg naar het hiernamaals. Newman werd vooral dankzij zijn vele boeken en publicaties bijzonder populair. Zowel vóór als na zijn ‘bekering’ schreef hij een aantal invloedrijke boeken, waaronder ‘Via Media, Poging tot het ontwikkelen van een christelijke leer’, ‘The Idea of a University’ en ‘An Essay in Aid of a Grammar of Assent’.

Elgars muziek in “The Dream of Gerontius” wordt gekenmerkt door een grote emotionele diepte en intensiteit, expressieve harmonie, het gebruik van leidmotieven en een dramatische ontwikkeling. Elgar gebruikte een divers scala aan muzikale kleuren om de verschillende stemmingen en scènes van het gedicht uit te drukken. Het verband tussen het koor, solist en orkest is van centraal belang, omdat ze de gevoelens en gedachten van de hoofdpersoon en de spirituele reis van de ziel weerspiegelen.

Na zijn internationaal succes met de “Enigma Variations” (1899) en “The Dream of Gerontius” (1900), kreeg Elgar de opdracht van het Birmingham Triennial Music Festival, dat ook Gerontius had voortgebracht, om een nieuw koorwerk te componeren. Dit moedigde hem aan om te beginnen aan een grootschalig werk over een onderwerp waar hij al sinds zijn jeugd over nadacht. Ondanks de opdracht in december 1901, besteedde Elgar weinig aandacht aan “The Apostles” tot juli 1902, toen hij klaar was met het componeren en repeteren van zijn “Coronation Ode”, op. 44. Elgars planning van het libretto omvatte een lange onderdompeling in theologische geschriften, evenals Wagners schets voor “Jesus von Nazareth”, en Henry W. Longfellows gedicht “The Divine Tragedy”.

Hij stelde zijn libretto samen uit verzen uit de Schrift in de lijn van Händels “Messiah” (1741) en Mendelssohns “Elijah”.(1836). Na veel uitstel begon Elgar half december 1902, eindelijk met de formele compositie van de muziek. De compositie van het werk in vocale partituur was eind juni 1903 voltooid en de partituur werd voltooid op 17 augustus. “The Apostles” handelde over de roeping van de apostelen en hun ervaringen met Jezus’ prediking, wonderen, kruisiging, opstanding en hemelvaart. 

Na “The Dream of Gerontius” en “The Apostles” gaf het Birmingham Triennial Music Festival, Elgar de opdracht om nog een groot oratorium te componeren voor het festival van 1906. Dit was “The Kingdom”, dat het verhaal van de levens van Jezus’ discipelen voortzette. Het verklankte de gemeenschap van de vroege kerk, Pinksteren, en de gebeurtenissen van de komende dagen. Elgar was al jaren bezig met het plannen van een werk waarin de apostelen zouden worden afgebeeld als gewone mannen die reageren op buitengewone gebeurtenissen. Zijn ideeën ontgroeiden weliswaar de grenzen van een enkel werk. Bepaalde delen van “The Kingdom” werden gecomponeerd vóór “The Apostles”, en later beschouwde Elgar ze als de eerste twee delen van een trilogie. “The Kingdom” was in feite gepland als de langzame beweging van de trilogie. Het geplande derde deel, “The Last Judgment”, werd echter nooit gecomponeerd.

“The Kingdom” , op. 51, werd voor het eerst uitgevoerd op het Birmingham Music Festival in oktober 1906, onder leiding van de componist. De opdracht was “AMDG”, Ad maiorem Dei gloriam of Ad majórem Dei glóriam. De delen zijn “In the Upper Room”, waarin de discipelen elkaar ontmoeten en de nieuwe apostel, Matthias, wordt gekozen, “At the Beautiful Gate”, met de twee Maria’s, die zich de handelingen van Jezus in de tempel herinneren, “Pentecost”, waarin de discipelen worden bezocht door de Heilige Geest en tot de menigte prediken, “The Sign of Healing”, wanneer Petrus en Johannes de lamme man genezen maar worden opgesloten, en “The Upper Room”, waarin Petrus en Johannes zijn vrijgelaten, de discipelen breken het brood breken en het Onze Vader bidden.

De vocale solisten zijn Paul Groves (tenor), Alice Coote (mezzosopraan), Bryn Terfel (bas-bariton), Rebecca Evans (sopraan), Jacques Imbrailo (bariton), David Kempster en Brindley Sherratt (bas), Claire Rutter, Susan Bickley (mezzosopraan), John Hudson (tenor) en Iain Paterson (bariton).

Het Hallé Orchestra werd in 1857, opgericht door de Duitse dirigent en pianist, Charles Hallé, eigenl. Karl Halle (1819-1895) (foto), afkomstig uit Hagen. Sir Mark Philip Elder (°1947), lid van de Order of the Companions of Honour en Commander of the Order of the British Empire, is sedert 1999, de muziekdirecteur van het befaamd Hallé Orchestra in Manchester.

Hallé Elgar The Dream of Gerontius The Apostles The Kingdom Sir Mark Elder 6 cd Hallé CDHLD7561