In dit uitgebreid en gedetailleerd overzicht van de Reformatie in de Lage Landen, bespreekt Christine Kooi zowel de protestantse als de katholieke Reformatie in de Noordelijke en de Zuidelijke Nederlanden in de 16de eeuw. 
Eerst bespreekt Christine Kooi haar benadering van de Reformatie als een multi confessioneel fenomeen dat zowel in als buiten de moderne grenzen van Nederland plaatsvond. Hierna brengt ze tal van wetenschappelijke inzichten en voorbeelden samen uit ongeveer de laatste vijftig jaar en ordent ze in een coherent verhaal. In de vroege 17de eeuw combineerde bv. Goswinus Johannis op dagelijkse basis, het protestantisme en katholicisme. Hij celebreerde nl. ’s ochtends de Mis voor de katholieken in Brabant en in de namiddag reisde hij naar het noorden om er op de hervormde manier te prediken tot de dorpsgemeenten. Dit voorbeeld, besproken door Christine Kooi in haar boek, illustreert treffend het chaotisch, ongedefinieerd en menselijk karakter van de Nederlandse hervorming.
In vijf boeiende hoofdstukken wordt u als lezer geleid door wat Christine Kooi de rudimentaire en revolutionaire Reformatie noemt, van de actieve betrokkenheid van leken bij religie in de 15de eeuw, tot de kloof van de oorspronkelijk Habsburgse Lage Landen in twee afzonderlijke politieke en religieuze staten in 1620. Om te beginnen schetst ze het schouwtoneel voor de vele komende transformaties in de zeer religieuze, verstedelijkte, weliswaar zeer geletterde maar politiek complexe, Lage Landen van de vroege 16de eeuw. Hierna heeft ze het over de oorsprong, praktijken en overtuigingen van, en reacties op, de in wezen pluriforme dissidente aanhangers van de evangelische beweging en anabaptisten in de jaren 1520 en 1530. 
Hierna volgt de heel interessante bespreking van de ontwikkelingen in het midden van de 16de eeuw, toen een eclectische theologie stilaan coherenter werd tussen mennonieten of doopsgezinden en hervormde en katholieke gemeenschappen. In haar karakterisering van deze beweging besteedt ze daarenboven bijzondere aandacht aan de zoektocht naar verschillende religieuze identiteiten binnen deze groepen. Ondanks het bestaan van grote middengroepen, die zich niet beperkten tot een bepaalde beweging, werd het religieuze landschap in de late jaren 1560, in toenemende mate gepolariseerd en die polarisatie ging onvermijdelijk gepaard met conflict.
De twee belangrijkste oorzaken van de Nederlandse Opstand waren godsdienst en geld. De ideeën van de Reformatie verspreidden zich razendsnel door Europa. De Spaanse vorst Filips II liet protestanten in zijn rijk vervolgen, en dat leidde ook in de Lage Landen tot zware conflicten tussen protestanten en rooms-katholieken. Daarnaast maakte zijn landvoogd, de hertog van Alva, zich bijzonder gehaat in de Lage Landen vanwege zijn strenge belastingmaatregelen en zijn hardhandig optreden. Uiteindelijk zou de Nederlandse strijd om onafhankelijkheid enorme economische, religieuze, culturele en politieke veranderingen teweegbrengen, wat de inleiding zou vormen tot een ongekende bloeiperiode: de Gouden Eeuw.
De Nederlandse opstand, die voortkwam uit politieke kwesties maar gevoed werd door religieuze onrust, is uiteraard een hoofdthema in het boek. De geuzenopstand resulteerde in waanzinnig religieus geweld tussen katholieken en protestanten, een bloedige burgeroorlog, de revolutie van de Lage Landen, de stichting van calvinistische stadsrepublieken en de uiteindelijke breuk tussen Noord en Zuid, het latere Nederland en België. Die geuzenopstand mondde uit in religieuze polarisatie en een woelige strijd tegen het machtige Spanje. De daaropvolgende breuk tussen Noord en Zuid zou de verdere geschiedenis van de Lage Landen bepalen.
Ten slotte beschrijft Christine Kooi de politieke en religieuze resultaten van de opstand: de splitsing van de lage landen in twee verschillende staten, de katholieke aartsbisdommen in het Zuiden, en de protestantse Verenigde Provincies of de Nederlandse Republiek in het Noorden. Ze beschrijft daarbij heel nauwkeurig hoe religieuze hervormingen in beide staten vorm hebben gekregen en hoe de autoriteiten omgingen met religieuze minderheden. Als conclusie wordt de situatie van de Lage Landen in een bredere context geplaatst, waarbij ze de Nederlandse hervorming vergelijkt met gelijkaardige ontwikkelingen in andere Europese gebieden.
In haar boek presenteert Christine Kooi de veelzijdige geschiedenis van de Lage Landen tussen 1500 en 1620 met de klemtoon op religieuze, sociale, culturele, gerechtelijke, politieke en economische aspecten, en de manier waarop deze met elkaar verweven waren. Ze is erin geslaagd om die vaak chaotische en tegenstrijdige historische transformaties op een ordelijke manier te presenteren door de chronologische samenstelling van haar boek, de duidelijk gestructureerde hoofdstukken en haar bijzonder transparante manier van schrijven. Bovendien siert ze regelmatig het verhaal met anekdotes over gewone mensen. 
Bij het bespreken van de theologische zorgen van de vroege evangelische christenen, bv., illustreert ze de kwestie van de fysieke aanwezigheid van Christus in de eucharistie, door te verwijzen naar een vrouw, genaamd Wendelmoet Claesdochter, die in 1527, beschuldigd werd van ketterij, omdat ze de eucharistie beschreef als gewoon ‘brood en bloem’, of naar een kleermaker uit Middelburg, die dronken verklaarde dat hij het sacrament zelf kon wijden. Dit soort voorbeelden dragen niet alleen bij tot de vlotte leesbaarheid van het boek, maar zijn ook waardevolle herinneringen aan het kleinmenselijk karakter van grote historische veranderingen.
Na de overvloed aan detailstudies over dit onderwerp biedt Kooi met haar boek een schitterende synthese die het compleet en complex verhaal in een coherente, toegankelijke samenhang vertelt. “Reformatie in de Lage Landen, 1500-1620” is dan ook een onmisbaar en uitstekend geschreven standaardwerk, over de geschiedenis van de woelige 16de eeuw, vanuit het perspectief van de religie. “Reformation in the Low Countries, 1500-1620” werd vertaald door Alexander van Kesteren. Zeker lezen!
Christine Kooi (1965) is hoogleraar Europese geschiedenis aan Louisiana State University. Zij studeerde aan Yale University en is gespecialiseerd in vroegmoderne Nederlandse religiegeschiedenis, waarover ze, naast talloze artikelen en essays, twee boeken heeft gepubliceerd: “Liberty and Religion. Church and State in Leiden’s Reformation” (2000) en “Calvinists and Catholics in Holland’s Golden Age. Heretics and Idolaters” (2012).
Christine Kooi Reformatie in de Lage Landen 1500-1620 364 bladz. geïllustreerd uitg. prometheus ISBN 9789044652925