De vandaag omzeggens compleet vergeten componist en pianist Sterkel, was in zijn tijd een beroemdheid, die de jonge Ludwig van Beethoven beïnvloedde.
Johann Franz Xaver Sterkel (1750-1817) is vandaag onbekend. Gezien het succes van zijn symfonieën op de “concerts spirituels”, was hij tussen 1777 en 1779, nochtans de componist die waarschijnlijk het meest werd uitgevoerd in Parijs. Deze in zijn tijd beroemde en invloedrijke pianist en componist bracht het grootste deel van zijn leven door aan het hof van Mainz, waar zijn reputatie opkomende, jonge talenten als Beethoven en Weber aantrok. Pianiste Els Biesemans en violiste Meret Lüthi presenteren de wereldpremière van enkele van zijn sonaten voor pianoforte en viool, met charme, inventiviteit en verfijning.
Sterkel werd geboren in Würzburg, studeerde theologie en werkte ondertussen als organist in de Kollegiatstift Neumünster in Würzburg (foto’s), waar hij in 1778 vicaris werd. Vanwege zijn composities werd Sterkel door de keurvorst en aartsbisschop van Mainz, Friedrich Karl Joseph von Erthal, benoemd tot hof musicus. Na een reis naar Italië (1779-1782) werd Sterkel in 1785 benoemd als kanunnik aan de Maria ad Graduskerk (“Maria zu den Stufen”) in Mainz. In 1793 volgde hij in Berlijn Vincenzo Righini (foto) op als kapelmeester. In 1787 was Righini ook naar Mainz verhuisd, waar hij kapelmeester werd van het hof orkest van de keurvorst von Erthal. In maart 1793 werd hij kapelmeester aan het Pruisisch Hof en leidde hij de exploitatie van theaters in Berlijn en Potsdam. Na het overlijden van Erthal in 1802, leidde Sterkel de hof muziek in Aschaffenburg voor de Prins en Aartsbisschop Karl Theodor von Dalberg. Toen de Prins in 1814 zijn heerschappij over het Groothertogdom Frankfurt verloor, keerde Sterkel naar Würzburg terug en overleed daar drie jaar later.
Op 3 september 1791 reisde de jonge Ludwig van Beethoven (foto) van Mergentheim naar Aschaffenburg, een zomerresidentie van de keurvorst von Erthel, om de beroemde pianist Sterkel te bezoeken. Sterkel was daar als Musikschuldirektor verantwoordelijk voor de großherzoglichen Hofmusik. De jonge Beethoven was danig onder de indruk van Sterkels pianospel dat zijn stijl enkele van zijn vroege pianocomposities (WoO) beïnvloedde. Omgekeerd trok Beethoven niet alleen Sterkels aandacht wanneer hij zijn Righini-variaties speelde (“Vierundzwanzig Variationen über die Ariette „Venni Amore“ von Vincenzo Righini” in D-Dur WoO 65), maar ook wanneer hij spontaan andere variaties in een vergelijkbare stijl improviseerde.
Op 11 februari 1811 bezocht ook de toen 25-jarige Carl Maria von Weber de beroemde Sterkel in Aschaffenburg (foto). Sterkel componeerde in 1782 de opera “Farnace”, tien symfonieën, twee ouvertures, 6 piano concerti, kamermuziek, religieuze muziek, en Duitse en Italiaanse vocale muziek (liederen en canzonetta’s), waarmee hij als liedcomponist, een voorloper was van Franz Schubert. Hij componeerde ook een uitgebreid piano oeuvre voor twee en vier handen.
Els Biesemans (°1978) (foto) concerteert zowel op pianoforte, orgel, klavichord, klavecimbel als op een moderne piano. Ze studeerde orgel bij Reitze Smits, piano bij Alan Weiss en Jan Vermeulen, en kamermuziek aan het Lemmensinstituut in Leuven. De opleiding ‘Master of Music’ besloot ze met de hoogste onderscheiding voor orgel en piano. Daarna studeerde ze vorgel bij Andrea Marcon en Wolfgang Zerer en pianoforte bij Jesper Christensen, aan de Schola Cantorum Basiliensis in Bazel.
Ze geeft, naast orgel, ook recitals op piano of pianoforte. Op orgel trad ze met celliste Marijke Gonnissen als duo op, onder meer op de festivals “Toulouse les Orgues” en “Voor de Wind” in Amsterdam. Ze trad ook op met trompettist Jeroen Berwaerts.
De Zwitserse violiste Meret Lüthi voltooide haar vioolopleiding aan het conservatorium van Bern bij Monika Urbaniak-Lisik en Eva Zurbrügg. Ze studeerde als lid van het Amaryllis Quartet bij Walter Levin alvorens zich te specialiseren in barokviool bij Anton Steck aan de Staatsacademie voor Muziek in Trossingen in Duitsland. Haar talent werd erkend tijdens masterclasses bij Igor Ozim, Christian Altenburger, Thomas Brandis, Ingolf Turban en Gerhard Schulz. Meret Lüthi is artistiek directeur en concertmeester van het barokorkest “Les Passions de l’Ame”, dat ze in 2008 mede-oprichtte. Ze is gastmuzikante bij het “Freiburger Barockorchester” en werkte als concertmeester in het Belgisch ensemble “B’Rock”. Ze doceerde ook in Bern en aan het Koninklijk Conservatorium van Antwerpen. Als specialiste van historische uitvoeringspraktijken werkt Meret Lüthi als orkestcoach en wordt ze regelmatig uitgenodigd om haar expertise te delen in radio-uitzendingen, geproduceerd door de Zwitserse radio SRF 2 Kultur. Een mooie en interessante cd. aanrader.
Johann Franz Xaver Sterkel Sonatas for Fortepiano and Violin Els Biesemans fortepiano Meret Lüthi violin cd Ramée RAM1701
