Gedurende haar vijftigjarige carrière heeft Barbara Hendricks laten horen dat ze een van de grootste uitvoerders is van de Franse lyrische kunst. Dit heeft altijd een speciale plaats in haar repertoire en in haar hart ingenomen, net als Duitse liederen, Scandinavische en Spaanse liederen, jazz en blues. Haar muzikale wereld kent geen grenzen. Met deze opname brengt de Afro-Amerikaanse sopraan, hulde aan zowel haar zanglerares en mentor, de Amerikaanse mezzosopraan Jennie Tourel, als aan het genie van Hector Berlioz. Niet te missen! Verschijnt op 22 oktober.

Naast opera’s en vernieuwende orkestmuziek, o.a. “Symphonie fantastique, épisode de la vie d’un artiste”, symphonie à programme, op. 14, “Lélio ou le Retour à la vie”, monodrame lyrique, destinée au concert, op. 14b, “Harold en Italie”, symphonie concertante avec alto principal, op. 16, “Roméo et Juliette”, symphonie dramatique pour solistes, chœur et orchestre, op. 17, en een grandioze “Symphonie funèbre et triomphale”, op. 15, componeerde Hector Berlioz, Mélodies en 4 cantates, “La Mort d’Orphée” (1827), op tekst van Berton voor tenor, koor en orkest, “Herminie” (1828) en “Cléopâtre” beide voor sopraan en orkest (1829), en beide op tekst van Pierre-Ange Vieillard, en “Sardanapale” (1830), op tekst van Jean François Gail, voor tenor, koor en orkest.

“La Mort d’Orphée” was de eerste cantate waarmee hij als 24-jarige, meedong naar de Prix de Rome. De Prix de Rome voor muziek dateert uit 1803. Er werden vijf prijzen uitgereikt, de eerste hoofdprijs, een tweede, eerste hoofdprijs, de tweede hoofdprijs en de tweede tweede hoofdprijs, of een vermelding. De eerste ronde van de wedstrijd, bestond tot de jaren 1830, uit het componeren van contrapunt- en fuga-oefeningen. Een tweede ronde bestond uit het componeren van een vierstemmige fuga en een werk voor koor en orkest op een opgelegde tekst.

De tweede ronde vereiste aanvankelijk het componeren van een “cantate”, “lyrische scène” of “dramatische scène”, voor één solostem en orkest. Deze vereiste breidde zich in 1831 uit tot twee personages en richtte zich vervolgens van 1839 tot het einde van de geschiedenis van de Prix de Rome in 1968, op drie protagonisten. Aanvankelijk werden één mannelijke of één vrouwelijke stem gespecificeerd en later de drie stemmen. De tijd die de deelnemers voor dit alles hadden, nam aan het einde van de 19de eeuw toe van 25 naar 30 dagen, omdat de complexiteit van de moderne orkestratie en de lengte van het opgelegd libretto, meer tijd vereisten dan in het verleden.

Tot 1968, was de Grand Prix de Rome, gekoppeld aan een driejarig verblijf in de Villa Medici in Rome, de bekroning van de compositiestudie aan het Conservatorium van Parijs. De jury gaf weliswaar doorgaans meer de voorkeur aan vakmanschap en conformisme dan aan originaliteit. Als hoofdfiguur van de Franse romantiek, dankzij de aanhoudende populariteit van zijn opera’s “Faust” en “Roméo et Juliette”, dong de jonge Charles Gounod bv. tussen 1837 en 1839, driemaal naar de prestigieuze Prix de Rome. Zijn vader, François Gounod (1758-1823), een getalenteerde schilder, probeerde ook twee keer de wedstrijd te winnen en in 1782, won hij een tweede hoofdprijs. Uiteindelijk won Charles Gounod met “Fernand” de felbegeerde prijs, waardoor hij vanaf 1840, het voorrecht kreeg drie jaar in de Villa Medici in Rome te mogen verblijven. Daar componeerde hij verschillende religieuze werken.

De Prix de Rome was een prijs voor componisten waarbij de winnaar een jaar kon studeren aan de Villa Medici in Rome. Het gaf hem ook recht op een pensioen van vijf jaar. De prijs werd uitgereikt door het Conservatorium van Parijs. De deelnemers moesten eerst een fuga insturen als bewijs van hun compositorische vaardigheden en de vier succesvolle kandidaten moesten vervolgens een dramatische cantate componeren op een door de jury gekozen tekst. Hector Berlioz deed vier pogingen om de Prix de Rome-te winnen. Toen hij in 1826, wilde meedingen naar de Prix de Rome kwam hij niet eens door de voorronde…

Berlioz slaagde daar uiteindelijk in, in 1830. Als onderdeel van de wedstrijd moest hij een cantate componeren op een tekst die door de examinatoren was opgesteld. Berlioz’ pogingen om de prijs te winnen worden uitvoerig beschreven in zijn memoires. Hij beschouwde het als de eerste fase in zijn strijd tegen het muzikaal conservatisme van de juryleden, onder wie gevestigde componisten als Cherubini, François-Adrien Boieldieu en Henri-Montan Berton. Het verblijf van Berlioz in Italië als gevolg van het winnen van de prijs had grote invloed op zijn latere werken zoals “Benvenuto Cellini” en “Harold en Italie”. De componist vernietigde vervolgens de partituren van twee cantates Orphée en Sardanapale bijna volledig en hergebruikte de muziek van alle vier cantaten in latere werken. Aan het einde van de 20ste eeuw was er weliswaar een heropleving van de belangstelling voor de cantates, met name voor “Cléopâtre”, dat een favoriet werd voor sopranen en mezzosopranen.

“Cléopâtre, Scène Lyrique” (H 36) voor sopraan en orkest, vaak, maar ten onrechte “La Mort de Cléopâtre” genoemd, werd in juli 1829, gecomponeerd. Het was de derde van de vier cantates die Berlioz componeerde voor de Prix de Rome. De jonge componist, die het jaar ervoor met “Herminie”, de Tweede Grote Prijs won, leverde een partituur die zo gedurfd was dat de jury geen eerste prijs toekende. Berlioz moest tot het volgend jaar wachten om de Premier Grand Prix te winnen toen hij zich voorbereidde om zijn “Symphonie Fantastique” in concert te presenteren, nog voor hij zijn 27ste verjaardag vierde. Berlioz componeerde zijn cantate rond het thema van Cleopatra na de slag bij Actium, een zeeslag op 2 september 31 v. Chr. voor de kust van Griekenland, waar de vloot van Marcus Antonius en Cleopatra vocht tegen de vloot van Octavianus, de latere keizer Augustus.

De vloot van Marcus Antonius en Cleopatra werd bijna geheel verslagen. De tekst was een gedicht van de Franse dichter, toneelschrijver en literair criticus, Pierre-Ange Vieillard (1778-1862), die de tekst voor de ronde van vorig jaar al had geleverd. Op 1 augustus 1829, werd de cantate uitgevoerd voor de jury. De jury, die Berlioz vorig jaar voor “Herminie” de Tweede Grote Prijs had toegekend, “wat hem de overwinning had moeten opleveren”, was dit keer erg verrast door de brutaliteit van de muziek. Het werk werd pas in 1903 gepubliceerd in deel 15 van de editie van de werken van Berlioz door Charles Malherbe en Felix Weingartner.

Herminie was de tweede cantate die Hector Berlioz componeerde voor de Prix de Rome, in juli 1828, voor sopraan en orkest. De jonge componist won de tweede prijs en gebruikte het thema van het eerste deel als idee fixe in zijn “Symphonie Fantastique” in1830. Berlioz componeerde zijn tweede cantate voor de Prix de Rome in juli 1828, met als thema Herminie die zichzelf bedekte met de wapens van Clorinde en, dankzij deze vermomming, de muren van Jeruzalem verliet om voor de gewonde Tancred te zorgen, een episode uit “La Gerusalemme liberata” (1575) van Torquato Tasso op een gedicht van Pierre-Ange Vieillard.

“Les Nuits d’été”, een reeks van zes “Mélodies”, op gedichten van Théophile Gautier (foto) uit de bundel “La Comédie de la mort”, gepubliceerd in 1838, gecomponeerd rond 1840 en gepubliceerd in september 1841, waren in eerste instantie bedoeld voor een mezzosopraan- of tenorstem, begeleid op de piano. De eerste uitvoering van de vierde melodie, “Absence”, vond plaats in april 1842, in de zaal van het Conservatorium, tijdens een concert, georganiseerd door de Poolse pianist Henri-Louis-Stanislas Mortier de Fontaine en zijn (Belgische) vrouw, Marie-Josine Vanderperren. Berlioz orkestreerde “Absence” in 1843, en de andere Mélodies in 1856.

Barbara Hendricks (1948) studeerde eerst wiskunde en scheikunde aan de Universiteit van Nebraska. Daarna studeerde ze aan de Juilliard School of Music in New York bij de mezzosopraan Jennie Tourel (1900-1973), en volgde ze de masterclass van Maria Callas. In 1974, verscheen ze voor het eerst als professionele operazangeres in Europa tijdens het Glyndebourne Festival. Sindsdien zong ze in alle grote operagebouwen waar ook wereld. Na jarenlang de repertoires van de grote jazzartiesten van de 20ste eeuw te hebben verkend, instrumentalisten als Duke Ellington en zangeressen als Billie Holiday, heeft Barbara Hendricks zich de afgelopen tien jaar verdiept in de roots van de jazz en blues. Daaruit resulteerde eerst haar programma/cd “Blues Everywhere I Go” waarmee ze de luisteraar meenam naar het hart van de Mississippi Delta. Nu biedt ze op haar eigen label, Arte Verum, haar nieuw project aan, de live opname van “The Road to Freedom”.

Blues en gospel hebben een zeer belangrijke rol gespeeld bij het begeleiden en inspireren van de moedige activisten die streden voor burgerrechten in de VS, een strijd geleid door Martin Luther King in de jaren 1950 en 1960. De emotionele kracht van deze liederen en het voorbeeld van de overtuiging van de activisten, kunnen meer dan ooit helpen om de complexiteit en contradicties van de wereld van vandaag het hoofd te bieden, een wereld die al te vaak gebaseerd is op verdeeldheid en haat, en niet genoeg op liefde en de solidariteit waarnaar Dr. King altijd verwees. Barbara Hendricks die gezien haar afkomst, als kind en als meisje, o.a. Southern gospel zong, plaatst haar universeel herkenbare stem ten dienste van deze muziek. Naast haar zangcarrière werkt ze immers aan de rechten van vluchtelingen en is ze benoemd tot goodwillambassadeur voor de Vluchtelingen van de Verenigde Naties.

De Finse violist en dirigent Jan Arne Söderblom (1970), de zoon van de dirigent Ulf Söderblom (1930-2016), begon zijn carrière op 12-jarige leeftijd, toen hij lid was van het Uusi Helsinki-kwartet. Hij had ook een opmerkelijke filmrol als jonge Arto Arsi in de film Da Capo uit 1985. Söderblom studeerde van 1997 tot 2001 directie aan de Sibeliusacademi. In de 21e eeuw heeft hij verschillende orkesten geleid, zowel in Finland als in het buitenland. In Finland leidde hij onder meer het Radio Symfonie Orkest, de Helsinki en Tampere Philharmonic Orchestras, Sinfonia Lahti, Tapiola Sinfonietta en Avanti-orkest. In het buitenland dirigeerde Söderblom verschillende orkesten, zoals de kamerorkesten van Schotland en Lausanne, het Helsingborg Symphony Orchestra en de Spaanse en Noorse radio-orkesten. Jan Söderblom heeft gewerkt als artistiek leider van het Lappeenranta Stadsorkest, het Musica Fiskars festival en de Joroinen Muziekdagen. Hij was artistiek directeur van het Rauma Festivo-evenement voor de driejarige periode 2012-2014. In het najaar van 2012 begon Söderblom als nieuwe dirigent van de Pori Sinfonietta . Begin 2021 zal Söderblom starten als artistiek leider van het Fins Kamerorkest en bij enkele concerten optreden als concertmeester van het orkest.

Tracklist:

-Herminie, H 29:

Introduction & récitatif. Quel trouble te poursuit

Aria. Ah! Si de la tendresse

Récitatif. Que dis-je?

Aria. Arrête! Arrête! Cher Tancrède

Récitatif. Que Clorinde est heureuse!

Aria. Venez, venez, terribles armes!

Prière. Dieu des chrétiens

-Les Nuits d’été, Op. 7, H 81:

No. 1, Villanelle

No. 2, Le spectre de la rose

No. 3, Sur les lagunes

No. 4, Absence

No. 5, Au cimetière

No. 6, L’île inconnue

-Cléopâtre, H 36:

Récitatif. C’en est donc fait!

Cantabile. Ah! Qu’ils sont loin ces jours

Récitatif. Au comble des revers

Méditation. Grands Pharaons

Aria. Non! Non, de vos demeures funèbres

Récitatif mesuré. Dieux du Nil

Hector Berlioz Herminie, Les Nuits d’été, Cléopâtre Barbara Hendricks Pori Sinfonietta, Jan Söderblom cd Arte Verum ARV016