“Nikolaus Harnoncourt Debut – Antrittskonzert bei den Mozartwochen Salzburg 1980”  op het label Belvedere. Een uniek historisch document!

De basisprincipes van Nikolaus Harnoncourts muziekpraktijk maakten hem terecht beroemd in de muziekwereld. Met zijn reeds in 1953, opgericht ensemble Concentus Musicus Wien, brak hij met oude tradities en maakte hij de interpretatie van oude muziek op een nieuwe manier toegankelijk. Naast de opname van het concert met werken van Mozart in januari 1980, tijdens de “Mozartwoche” in het Festspielhaus in Salzburg, zijn er als bonus, de opnames van een workshop in 2006, rond en van de repetities van Mozarts Sturm und Drang Symfonie nr. 25 KV 183 in het Mozarteum. De orkesten zijn het Concertgebouworkest Amsterdam en Camerata Salzburg, met als solist, de hoboïst, Werner Herbers.

Nikolaus Harnoncourt (1929-2016) was van 1952 tot 1969, cellist in de Wiener Symphoniker. In die periode begon hij met de bestudering en reconstructie van de authentieke uitvoeringspraktijk van barokmuziek. In 1953 richtte hij met zijn echtgenote, de violiste Alice Hoffelner, het ensemble “Concentus Musicus Wien” op, waarmee hij als één van eersten, oude muziek uitvoerde op kopieën van periode-instrumenten. De interpretatie van Nikolaus Harnoncourt van oude muziek op een nieuwe manier, was niet alleen het resultaat van zijn intensieve preoccupatie met de klank van de originele, historische instrumenten, maar vooral van het in twijfel trekken van de gebruikelijke luistergewoonten. Wat is muziek eigenlijk, hoe werkt het en hoe is het bedoeld door hun scheppers?, vroeg Harnoncourt zich af.

Als leraar en dirigent trad hij op met de retoriek van de strengheid tegen datgene wat hij meest verachtte bij het maken en consumeren van klassieke muziek, zoetheid, “klingende Tortenbüffet-Ästhetik”, en mentale zwaarlijvigheid. Maar het gebeurde keer op keer dat hij zijn radicale oordelen en interpretatieve beslissingen terugtrok uit het inzicht, dat hij zijn eigen ongelijk merkte en zichzelf corrigeerde. Dit toonde ook de grootsheid aan van een pionier, van iemand wiens muzikaal denken, de geschiedenis van muzikale interpretatie tussen Monteverdi en Beethoven, dieper dan wie ook, heeft veranderd.

Nikolaus Harnoncourt wordt gecrediteerd voor het respectabel maken van de historische uitvoeringspraktijk in Salzburg. Zijn memorabel debuutconcert in 1980 was de opmaat naar een lange reeks successen die culmineerden in de Mozartweek van 2006, toen Harnoncourt, Artist in Residence was en op 27 januari, zijn veelgeprezen ceremoniële toespraak hield ter gelegenheid van de 250ste verjaardag van Mozarts geboorte. Op dit album zijn het openingsconcert en de repetities uit 2006 te horen. De 3 cd-editie beslaat de periode van Harnoncourts invloed op de interpretatie van Mozarts muziek. Tussen 1980 en 2006, slaagde de dirigent er nl. in zowel musici als publiek te overtuigen, ontvankelijk te zijn voor nieuwe speel- en luistergewoonten, terwijl hij persoonlijk evolueerde van een pionier van de historische uitvoeringspraktijk tot een veelgeprezen maestro.

Naar aanleiding van aanwijzingen in de originele partituren, vormde Harnoncourt articulatie, tempi, melodieën en begeleidingen in een nieuwe stijl met nieuwe accenten. De reacties hierop in Salzburg waren destijds gemengd. Hij ontving zowel sterke kritiek als uitbundige lof. Zijn ideeën over de historische uitvoeringspraktijk hebben zich wereldwijd verspreid en ontwikkelden zich tot de basis voor een nieuwe generatie concertgangers en musici.

Op cd 1 staan, ingeleid door de ouverture tot “Die Zauberflöte” en afgewisseld met Mozarts Hoboconcerto, twee van zijn symfonieën, nl. de nrs. 34 in C-Dur KV 338 en 35 in D-Dur KV 385, “Haffner”. Op de tweede en derde cd staat Mozarts gedreven Symfonie in sol klein KV 183 uit 1773, centraal. Mozart componeerde in april 1777 een hoboconcerto in C, KV 314 voor Giuseppe Ferlendis, componist en de hoboïst van het orkest van de aartsbisschop van Salzburg. Het hoboconcert werd in 1920 in Salzburg ontdekt. Uit o.m. onderzoek van Mozarts correspondentie bleek er een verband te zijn met het 2de Fluitconcerto in D  dat van dat hoboconcerto werd afgeleid.

Mozart componeerde de meeste van zijn symfonieën in Salzburg. Vanaf nr. 35 (juli 1782), componeerde hij zijn symfonieën in Wenen, waar hij sedert 1782 woonde. Dat jaar werd ter gelegenheid van de toekenning van de adellijke titel “Edler von Innbachhausen”, aan Sigmund Haffner d. J., humanist en zoon van de burgemeester van Salzburg Sigmund Haffner d. Ä., via Leopold Mozart, door een onbekende persoon, een serenade besteld. Mozart had zes jaar eerder in 1776, al de “Haffner Serenade” K250 gecomponeerd, ter gelegenheid van het huwelijk van Sigmund Haffners zuster. De tweede serenade voor Haffner is echter verloren gegaan, hoewel Mozart delen eruit verwerkte in zijn 35ste symfonie. Begin 1783 herwerkte Mozart nl. zijn (tweede) “Haffner-Serenade” tot zijn Symfonie in D, KV 385 (cd 1), een groots opgezette, vierdelige symfonie, die op 23 maart 1783 in het Burgtheater in Wenen als “Haffner” werd uitgevoerd.

 

Inhoud:

CD 1:

Die Zauberflöte-Ouvertüre KV 620 (Konzertmitschnitt von der Mozartwoche Salzburg am 29. Januar 1980)

Sinfonie Nr. 34 C-Dur KV 338

Oboe Concerto (Konzert für Flöte und Orchester Nr. 2) D-Dur KV 314 (solist, Werner Herbers)

Sinfonie Nr. 35 D-Dur KV 385 “Haffner”

CD 2:

Probenmitschnitt vom 10. Juni 2006 im Großen Saal des Mozarteums – Nikolaus Harnoncourt probt Mozarts Symphonie nr. 25 g-moll KV 183 (Orchesterworkshop)

CD 3:

Andante: “Doppelt so schnell”

“Erinnerung an die Stelle vom 1. Satz”

Menuetto: “Ein polnisches Volkslied”

Allegro: “Ein Festival der Regelübertretungen”

Nikolaus Harnoncourt Debut Ouverture Die Zauberflöte, K620 Symphony in C K338 Oboe Concerto In C major, K314 Symphony in D major, K385 ‘Haffner’ & Bonus material 3 cd Stiftung Mozarteum Salzburg/Belvedere BVE08071

https://www.stretto.be/2020/11/29/nikolaus-harnoncourt-uber-musik-mozart-und-die-werkzeuge-des-affen-een-uitgave-van-residenz-verlag/