Boekenverbrandingen

Op 10 mei 1933 staken nazi’s op de Opernplatz (nu Bebelplatz) in Berlijn, onder toeziend oog van 40.000 toeschouwers, als „Aktion wider den undeutschen Geist“, zo’n 25.000 boeken in brand. Instigator was de jurist en latere Verlagslektor Dr. Hans Karl Leistritz. Het was het startsein voor een reeks van 21 boekverbrandingen in Duitse universiteitssteden. Bibliothecaris Wolfgang Herrmann uit Königsberg stelde de “Schwarze Listen” voor deze “Bücherverbrennung” samen. Over die gebeurtenis is nogal wat geschreven. Maar onbekend is het nog veel sinisterder plan dat de nazi’s in heel Europa uitvoerden nl. het plunderen van bibliotheken en privébezit, naar schatting drie en een half miljoen! boeken, met als doel de literatuur in te zetten als wapen in de vernietigingsmachinerie. Tegenstanders werden zo niet alleen van hun vrijheid beroofd maar ook van hun literatuur, hun verhalen en van hun persoonlijke, emotionele en intellectuele geschiedenis. Om u een idee te geven, de Gentse universiteitsbibliotheek, bekend als de “Boekentoren”, telt 3 miljoen boeken.

In de voetsporen van de plunderaars

In “Boktjuvarna: Jakten på de försvunna biblioteken”, vertaald door Robert Starke als “De grote boekenroof”, volgt Anders Rydell, de Zweedse auteur van “De plunderaars, de nazi-obsessie met kunst” (Atlas Contact, zie mijn andere tekst), deze keer het spoor van de boekenplunderaars door Europa. Hij reist onder meer naar Den Haag en Amsterdam, struint door de bibliotheken van Berlijn en Parijs en gaat op zoek naar de mysterieus verdwenen Joodse bibliotheek in Rome. Zo vertelt Rydell het verhaal van een van de meest angstaanjagende nazi-ambities op het gebied van kunst, cultuur en onderwijs.

Weltanschauung

De nazi ideologie was een tot in de kleinste details gefundeerde intellectuele ideologie. Rydells boek zet aan tot diep nadenken over de reusachtigste “Weltanschauungskampf” en “Weltanschauungskrieg” aller tijden. Het boek zet aan tot een zo objectief mogelijke analyse van de drijfveren achter een ideologie die vanuit haar strijd tegen het toenmalig overheersend extremistisch communisme, in naam van de Duits-Germaanse Levenswaarden, zou leiden tot de grootste gruwel uit de geschiedenis der mensheid.

Confronterend

“De grote boekenroof” leest als een spannende thriller. De auteur neemt u op een aangrijpende maar zeer informatieve manier mee naar o.a. de eik van Goethe in het loofbos van…Buchenwald, Himmlers bibliotheek, de maçonnieke geheimen, en confronteert u met het Talmoedcommando. Rydell schreef met dit boek een fascinerende culturele geschiedenis van het Duitsland van Goethe en Schiller, maar ook van Nürnberg, de Kristallnacht en de Holocaust, die naar de keel grijpt. Een must!

Anders Rydell De grote boekenroof Een zoektocht naar Europa’s verdwenen bibliotheken 416 blz. uitg. Altlas Contact ISBN 9789045031910