Aan het einde van de 16de eeuw, toen vocale polyfonie zich ontwikkelde tot de excessen van het laat-Italiaanse madrigaal en de meerkorige schriftuur in Venetië, koos Victoria, in Rome, ervoor om zijn 18 Tenebrae-zettingen te componeren met de eenvoudigst denkbare textuur: vier stemmen met interne secties voor slechts twee of drie stemmen. Victoria’s sobere maar diep ontroerende toonzetting van de Responsories voor de diensten van Tenebrae is een van de grote klassiekers van de renaissancemuziek geworden. Voor deze nieuwe opname, gezongen door solostemmen, werd het werk getransponeerd naar de lage toonhoogte en intonatie die de componist voor ogen had. Deze perfecte miniaturen worden afgewisseld met negen van Christopher Reids hartverscheurende gedichten uit zijn bundel uit 2009, ‘A Scattering’, een ontroerende bundel over het overlijden van zijn vrouw.
De Responsoria vertonen ongeëvenaarde expressieve kracht en rechtvaardigen ruimschoots de reputatie van Tomás Luis de Victoria als de grootste polyfonist van de Spaanse Renaissance. De ontzagwekkende muziekcyclus voor de Heilige of Goede Week, gecomponeerd voor de intens atmosferische dienst van Tenebrae, waarbij de kaarsen in de kerk geleidelijk worden gedoofd, is één van de grootste prestaties van de Spaanse, muzikale Renaissance. Victoria’s polyfone muziek toonde verwantschap met die van Palestrina, bij wie hij mogelijks in Rome heeft gestudeerd. Victoria leefde tijdens het hoogtepunt van de contrareformatie en de muziek die hij componeerde, bestond dan ook voornamelijk uit religieuze, vocale werken, zoals missen en motetten en zijn bekend “Officium Defunctorum” uit 1605.
Tomás Luis de Victoria werd in 1548 geboren in Sanchidrián, nabij Ávila, en ontving zijn muzikale opleiding tot koorzanger van de Kathedraal van Avila, van Gerónimo de Espinar en Bernardino de Ribera, twee van de grootste Spaanse componisten van hun generatie. Op jonge leeftijd werd hij door Filips II van Spanje naar Rome gestuurd om er te studeren. Hij werd priester en trad toe tot de congregatie van de Oratorianen. Victoria was waarschijnlijk nog maar zeventien jaar toen hij naar Rome reisde om zijn opleiding aan het Collegio Germanico voort te zetten. Het was een stad die hem veel kansen bood, want hij verbleef daar de volledige, eerste helft van zijn leven, en werkte er als zanger, leraar, organist en maestro di a capella voor verschillende instellingen, waaronder het “Collegio Germanico” (foto).
Pas in 1586 vestigde Victoria zich in zijn geboorteland Spanje, meer bepaald in Madrid, waar hij kapelaan werd van de keizerin-weduwe Maria (foto). De keizerin was de dochter van keizer Karel V en Isabella van Portugal en was de echtgenote-weduwe van haar neef, de latere keizer Maximiliaan II. Victoria werd maestro de capilla van de kapel van het klooster “Las Descalzas Reales” (foto), het klooster waar de keizerin-weduwe tot haar overlijden in 1603 verbleef. Vittoria overleed acht jaar later.
De Tenebrae-responsoria komen uit een grotere verzameling polyfone muziek voor de Goede Week, het ”Officium Hebdomadae Sanctae”, dat Victoria in 1585 publiceerde, en waarin hij een aantal composities samen bracht, die hij tijdens zijn jaren in Rome had geschreven. De hier opgenomen responsoria maken deel uit van het veel langer Officie, dat de monastieke uren of Getijdengebeden van Metten en Lauden combineerde voor elk van de laatste drie dagen van de Heilige Week, het “Triduum Sacrum”, de periode die begint met de avondmis van Witte Donderdag en loopt tot en met de vespers van paaszondag. Prachtige muziek, magistraal gezongen door één van de beste vocale ensembles ter wereld. Een ongelooflijk mooie cd. Warm aanbevolen!
I Fagiolini is een Engels solostemensemble onder leiding van Robert Hollingworth. Het heeft 23 cd’s uitgebracht, waaronder de eerdere wereldpremière-cd van de 40-stemmige mis van Striggio op decca, die in 2011, de prijzen voor oude muziek van Gramophone & Diapason won. De groep is Associate Ensemble aan de Universiteit van York. Robert Hollingworth heeft alle projecten van de groep geleid, maar dirigeerde ook het English Concert, Academy of Ancient Music, BBC Concert Orchestra en enkele van ’s werelds beste kamerkoren, waaronder Accentus, NDR Chor, BBC Singers, RIAS Kammerchor, Capella Cracoviensis, VOCES8 en het Deens Nationaal Vocaal Ensemble. Hij volgde in 2020, Mark Deller op als artistiek directeur van het Stour Music festival, en is Reader in Music aan de University of York, waar hij ‘The 24’ dirigeert en een MA in Solo-Voice Ensemble Singing leidt.
Robert Hollingworth, aanvankelijk koorzanger van de kathedraal van Hereford, richtte op 16-jarige leeftijd zijn eerste solo-stemmenensemble op en studeerde muziek aan New College, Oxford, gevolgd door een jaar aan de Guildhall School of Music and Drama. In plaats van een conventionele academische carrière heeft hij veertig jaar lang vocale groepen geleid, met name I Fagiolini , die hij in 1986 aan de universiteit oprichtte. De groep heeft een unieke reputatie voor innovatieve en creatieve producties zoals ‘The Full Monteverdi’, ‘Talis in Wonderland’, de Zuid-Afrikaanse samenwerking ‘Simunye’, het circusstuk ‘How Like An Angel’ (in Britse kathedralen met het Australische gezelschap Circa) en het Gesualdo-project ‘Betrayal – A polyphonic crime drama’.
Victoria Tenebrae Responsories I Fagiolini Robert Hollingworth cd Coro COR16204