Het Pera Ensemble verrast opnieuw met anonieme, Joodse, Christelijke en Sufi muziek, en composities van negen componisten, van eind 12-de begin 13de eeuw tot 1711, van Walter von der Vogelweide tot de jonge Händel. De arrangementen zijn van de hand van Mehmet Cemal Yeilçay. Niet te missen!
Het Pera Ensemble ontving enthousiaste kritische reacties vanwege hun verfijnde mix van geuren en smaken en de verkenning en verrijking van soundscapes. Pera, Grieks voor “Overkant”, ontleent zijn naam aan het nu Turks district Beyoğlu in Istanbul dat voor meer dan twee millennia een smeltkroes was van culturen en religies. Deze rijke diversiteit komt ook tot uiting in de samenstelling van het ensemble, waarin specialisten in Europese historische uitvoering, samen spelen met toonaangevende vertegenwoordigers van muziek uit het Midden-Oosten. Dit cultureel avontuur staat o.l.v. de Turkse oed speler, Mehmet Cemal Yeilçay (°1959) uit Istanboel.
Yeşilçay (foto) studeerde muziektheorie, Makam (het systeem van melodische modi in de traditionele Iraans-Arabisch-Turkse muziek), luit (oed) bij Cinuçen Tanrıkorur, religieuze Sufi muziek bij zijn oom Seyyid Nusret Yeşilçay, en industriële techniek (Dipl. Ing.) aan de FH (Fachhochschule) in München! Concerten met het Ensemble Sarband, maar ook met Concerto Köln en Jordi Savall, maakten Yeşilçay internationaal bekend. Hij gaf concerten en bewerkte muziek van Erik Satie. Hij speelde met het Sufi orkest “Mevlevi” in de Filharmonie in München, bewerkte aria’s van Händel voor de sopraan Edita Gruberová en creëerde talloze composities voor verschillende ensembles. 
Als onderdeel van het UNESCO Mevlana-herdenkingsjaar, werkte hij in 2007 samen met de Bergische Symphoniker en de Turkse zanger, dirigent en acteur, Ahmet Özhan voor “Ich bin Wind Du ist Feuer”. Evenzo vierde zijn compositie de QUN première. Dit werd gevolgd door cd-producties (Le Fete du Serail, One God), concerten met “L’arte del mondo” en een Zuid-Amerikaanse tournee met Jordi Savall en Hesperion XXI. Yeşilçay componeert filmmuziek, elektronische muziek, wereldmuziek, traditionele Turkse muziek en jazz. Hij produceerde opnamen voor PERA met de programma’s CAFÉ en Baroque Oriental (Berlin Classics) en werkte ook met het Kammerorchester Stuttgart en Michael Hofstetter aan verschillende projecten. In 2012 leidde hij het door de Europese Unie en de Turkse regering gesteund project, ” Music for the One God”.
Aangeboden op deze cd is de culturele rijkdom van de stad Jeruzalem. Hiermee brengt het Pera Ensemble demonstraties van muziek uit een andere tijd, waarin de volledige uitbundigheid van de vroeg barok uit het Midden-Oosten weerspiegeld wordt in de zorg die is besteed aan vragen en onderzoek met betrekking tot bronnen en instrumentatie. Waar de Oosterse keuken veel van zijn creatieve ideeën vindt in specerijen en exotische ingrediënten, streeft het Pera Ensemble ernaar een parallelle filosofie in haar programma’s te integreren.
Veel heldendichten en liederen werden gedicht en gecomponeerd rond legenden over glorieuze ridders zoals Tancredi of Gottfried van Bouillon, de beschermer van het Heilig Graf. ‘Gerusalemme Liberata’ van Torquato Tasso (1544-1595) vertelde heroïsche ridderlijke verhalen vanuit een christelijk standpunt over de kruistochten, die als model hebben gediend voor veel barokopera’s, bvb. Händels “Rinaldo” of Glucks “Armida”.
In 1493 verwelkomden de Ottomanen onder Bajazet II, er bestaat een opera van Vivaldi genaamd “Bajazet”, de Sefardische joden die koning Ferdinand II en koningin Isabella I uit Spanje verdreven. De sultan had een decreet gepubliceerd waarin de joden in het hele rijk werden verwelkomd. Veel vervolgde joden emigreerden daarom uit Europa naar het Ottomaanse rijk. Istanbul, de hoofdstad van het rijk sinds de Byzantijnen, werd een kosmopolitische stad, waar veel verschillende culturen en religies elkaar ontmoetten.
Wat duidelijk blijft, is dat de drie wereldreligies al verschillende eeuwen nauw samenleven, van dezelfde keuken genieten en verbonden zijn door middel van muziek. Hoewel de interreligieuze dialoog een moderne term is, wordt deze in Jeruzalem beleefd. Een smeltkroes van culturen en religies, een stad van vrede, ondanks de conflicten in het Midden-Oosten. “We moeten bruggen bouwen”, zo luidt het “om de veronderstelde tegenstellingen te overwinnen. Twee dingen maken het gesprek eenvoudiger, eten en muziek”.
Net als de oosterse keuken neemt het Pera Ensemble verschillende ingrediënten en stilistische elementen in haar programma’s en concerten op, Joodse piyutim (een gezongen, liturgisch gedicht, bvb. van Judah ha-Levi, Ibn Gabirol en ibn Ezras), oosterse klanken, muziek uit middeleeuws Spanje, barokmuziek, joodse en oosterse muziek, turqueries. Ze onderzoeken en ontgraven verloren werken uit bibliotheken, getranscribeerd en bewerkt uit manuscripten en andere geschreven bronnen. Vergeten werken, zoals Pallavicino’s ‘Gerusalemme liberata’ werden door hen ontdekt en hier opgenomen in wereldpremière.
Op de cd staan naast de anonieme composities, o.a. “Adon Haslihot”, “Morenic”a, “Surah As-Saff- “Neva Çeng-i Harbihet”, “Maoz-Tzur” en “Halleluya avdei adonai”, het Palestinalied van Walter von der Vogelweide (1170-1230), “Des oge mais quer” en “Por nos de dulta tirar” uit de “Cantigas de Santa Maria” van Alfonso X el Sabio (1221-1284), het Stabat Mater van Giovanni Felice Sances (1600-1679), Gagliarda a 5, “Norsina” van Salomone Rossi (1570-1630), “Il Sant’Alessio” van Stefano Landi (1587-1639), de Sinfonia en “In amor” uit “Gerusalemme liberata” van Carlo Pallavicino (1630-1688), “Beltà” (uit “Il Giustino”) van Giovanni Legrenzi (1626-1690), “Ahi! Come quella” (uit Sedecia) van Antonio Caldara (1670-1736), “Della vita” van Benedetto Marcello (1686-1739), “Scherzano sul tuo volto” (uit “Rinaldo”) van Händel.
Rode draad is de gemeenschappelijke metafysische ervaring van verschillende, muzikale genres, een muzikaal credo zonder grenzen en bekentenissen. De uitvoerders zijn Michal Elia Kamal, hebreeuwse zang, Ibrahim Suat Erbay, sufi zang, Francesca Lombardi Mazzulli, sopraan, Filippo Mineccia, contratenor en het uitgebreid Pera Ensemble o.l.v. Mehmet C. Yeilçay. Uitermate origineel en indrukwekkend. Niet te missen! Warm aanbevolen.
JERUSALEM Pera Ensemble Mehmet C. Yeilçay cd Glossa GCD 923515
