De jazzpianist en componist Chick Corea (1941-2021) was dol op Bachs Goldbergvariaties en speelde ze vaak ook zelf. Hij schreef dat ze “in veel opzichten een inspiratiebron waren door de helderheid van zijn verweven melodieën en zijn vermogen om te componeren als een improvisator”. De pianiste Luiza Borac laat op deze cd de connectie tussen Bach en Chick Corea horen. Ze nam nl. ooit deel aan workshops van de Chick Corea Academy, die ze omschreef als “onvergetelijk en uniek”!

Bachs “Goldbergvariaties” (1741) is een meesterwerk, waarmee hij tijdens het laatste decennium van zijn leven, hulde bracht aan de traditie van het contrapunt. In dit monumentaal werk, een “Aria mit verschiedenen Veränderungen”, realiseerde Bach een briljante synthese tussen het constructieve en het emotionele. Omstreeks 1740 noteerde Bach het thema als ‘Aria’ in het “Klavierbüchlein für Anna Magdalena Bach”. De baslijn van de beginmaten was identiek aan de ostinatobas van George Frederic Händels “Chaconne avec 62 variations”, die in 1703-1706 ontstond en in 1733 voor het eerst in Londen werd uitgegeven. Bachs 30 variaties vertonen een doordachte cyclische opbouw, gekoppeld aan virtuoze en expressieve, stilistische verscheidenheid. De variaties zijn overwegend drie of vierstemmig, met een heldere harmonische progressie en een brede melodische omvang.

Het werk zit vol mooie melodieën, canons en fuga’s. Sommige variaties zijn van oorsprong gezongen stukken, zoals de Aria of het Quodlibet. Gepubliceerd in 1741 als vierde deel van de “Clavier Übung”, streefde Bach naar een synthese tussen de eigentijdse Franse en Italiaanse stijlen. De Goldbergvariaties gaan uit van een baspatroon van 32 noten dat het hele werk door als basis terugkeert. De variaties zijn dus basso ostinato-variaties. Bach wisselde constant van maat, aantal stemmen, tempo, compositie- en speeltechniek, van genre, en van stijl en expressie. De structuur duidt, los van enige getallensymboliek, op eeuwige terugkeer of herhaling. Een soort beheerst en ingehouden perpetuum mobile, zonder eind. De muziek werkt bedwelmend en rustgevend en behoort tot de meesterwerken van het klavier. Bach componeerde de canons, met uitzondering misschien van de Canone alla Settima (variatie 21), waar hij het niet gepreciseerd heeft, oorspronkelijk voor één manuaal, terwijl de meeste overige variaties voor twee manualen bedoeld waren. Twee manualen betekende feitelijk een duo en dus een rijkere polyfonie en een vollere klank.

De niet-canonische variaties zijn alle in een bepaalde vorm gecomponeerd, Polonaise (Variatie 1), Triosonate in de zin van deze van Corelli (Variatie 2), Passepied (Variatie 4), Gigue (Variatie 7 & 11), Fughetta (Variatie 10), Aria (im Stile monodico) (Variatie 13), Französische Ouverture (Variatie 16), Menuett (Variatie 19), Lamento (Variatie 21 en Variatie 25), Sarabande (Variatie 26), Toccata (Variatie 29), Quodlibet (Variatie 30). Met dit laatste bedoelde Sebastian een combinatie van fragmenten van bestaande volksliedmelodieën, hier meer bepaald “Ich bin so lang nicht bei dir gewest” en “Kraut und Rüben haben mich vertrieben”. Deze laatste melodie was in Bachs tijd populair en was overigens reeds gevarieerd door Frescobaldi, Buxtehude en Scheidt.

De ‘Children’s Songs’ van Chick Corea (foto) bestaan voornamelijk uit korte liedjes met eenvoudige thema’s. Er zit weinig ontwikkeling in de stukken, maar die wel een verscheidenheid aan melodieën en stemmingen vastleggen. Corea begon met het componeren van het eerste liedje in 1971. In het voorwoord van de geannoteerde versie stelde hij dat hij ernaar streefde “eenvoud als schoonheid over te brengen, zoals weergegeven in de geest van een kind”. Er zijn stilistische en structurele parallellen met de cyclus Mikrokosmos van Béla Bartók, waaronder het gebruik van de pentatonische toonladders en van ongebruikelijke maatsoorten en samengestelde ritmes, het uitdrukken van een complexe verscheidenheid aan sferen in een relatief korte tijd, en een toenemende moeilijkheidsgraad en complexiteit doorheen de reeks.

De Roemeense pianiste, Luiza Borac, nam in 2012, verschillende wereldpremière-opnames op met Jaime Martin en de Academy of St Martin in the Fields van composities van Dinu Lipatti. De dubbel-cd werd door het BBC Music Magazine met 5 sterren en door het tijdschrift Pianonews met 6 sterren bekroond als beste cd van de dubbele maand. In maart 2014 promoveerde Borac aan de faculteit musicologie van de Universiteit van Boekarest op de pianowerken van George Enescu met het eindcijfer summa cum laude. Borac geeft pianoles aan de muziekschool van Hannover. In 2015 was Borac jurylid van de Chopin Society voor de Internationale Pianowedstrijd. In 2019 speelde de pianiste de wereldpremière van George Enescu’s onvoltooid concerto voor piano en orkest uit 1897, in de Sala Radio van de Roemeense radio-omroep.

Tracklist:

Johann Sebastian Bach Goldberg Variations BWV 988

Bach – Canons transcriptions by Busoni, Kempff, Lipatti, Siloti

Chick Corea Children’s Songs Nos. 1-20

Bach & Chick Corea Goldberg Variations and Canons Chick Corea Children’s Songs Luiza Borac 2 cd Hänssler PH24018