De oude wereld van het Middellandse Zeegebied en het Nabije Oosten zag de geboorte en ondergang van grote beschavingen. Hoewel een aantal hiervan bekend zijn, zijn er van alle die zijn vastgelegd, veel ten onrechte vergeten. Onze geschiedenis is overvol met verschillende culturen die zich allemaal in de loop van de tijd hebben ontwikkeld, soms opgelost of hervormd, maar uiteindelijk de manier waarop we blijven leven hebben gevormd. Maar wat zijn we vergeten van elke cultuur die is herinnerd?
“This is the best of me” schreef Edward Elgar in 1900 aan het einde van het manuscript van The Dream of Gerontius. Deze indrukwekkende en moderne nieuwe opname van Elgars magnum opus door het Finnish Radio Symphony Orchestra en dirigent Nicholas Collon bevat naast mezzosopraan Christine Rice, tenor John Findon en bariton Roderick Williams, zangers van vijf verschillende koren: Helsinki Music Centre Choir, Cambridge University Symphony Chorus, Dominante, Helsinki Chamber Choir en Alumni van het koor van Clare College Cambridge. The Dream of Gerontius is een bewerking van fragmenten uit het gelijknamige visionaire gedicht van John Henry Newman (1801–90), een vooraanstaand theoloog en academicus aan de Universiteit van Oxford, en ook priester. Newman werd in 1879 door paus Leo XIII tot kardinaal benoemd, in 2010 zalig verklaard door Benedictus XIV en negen jaar later door paus Franciscus heilig verklaard. Hoewel Elgars briljante The Dream of Gerontius geen ongebreideld succes bleek bij de première in oktober 1900, hoorden critici en veel professionele muzikanten genoeg om te beseffen dat het een geniaal werk was. Uiteindelijk steeg The Dream of Gerontius op naar de rechtmatige plaats als een belangrijk werk van Europese kunst en een van de grootste werken die Elgar schreef.
‘De wonderbaarlijke mandarijn’ (op. 19, Sz 73) was Bartóks laatste werk voor het toneel. De plot draait om prostitutie, brutaliteit, roof, moord, buitenstaander zijn, (onbeantwoorde) liefde en uiteindelijk, als catharsis, een soort liefde-dood. De muziek is lange tijd meedogenloos scherp, schreeuwerig dissonant, radicaal, waarschijnlijk de meest moderne partituur die Bartók creëerde. De première (1926) in Keulen was een schandaal en Konrad Adenauer, toenmalig burgemeester van Keulen, annuleerde de uitvoeringen onmiddellijk.
Op 20 november 1901 ontdekte Paris Massenets Grisélidis in de Opéra-Comique. Het werk roept een middeleeuws verhaal op dat met name door Boccaccio en Perrault werd opgepakt en in de barokperiode meerdere malen op muziek werd gezet. Het gaf Massenet de kans om de ‘gotische’ kleur te verkennen waar het begin van de 20ste eeuw nooit genoeg van kreeg. Het inventieve libretto van Armand Silvestre en Eugène Morand ontwikkelt contrasterende registers: het religieuze, het fantastische, het sentimentele en het krijgshaftige. Bovenal zorgt de aanwezigheid van een gespierde duivel, opgescheept met een knorrige vrouw, ervoor dat we het serieuze (sublieme) kunnen contrasteren met het komische (groteske).
César Franck (1822-1890) wordt beschouwd als de vader van de Franse symfonische orgelmuziek. Toen Franck in 1822 in Luik werd geboren, maakte de stad deel uit van het Koninkrijk der Nederlanden. Francks moeder kwam uit Aken, zijn vader uit Gemmenich, dat destijds Nederlands maar Duitstalig was. Het echtpaar verhuisde kort voor de geboorte van César naar de Franstalige maar Nederlandstalige stad Luik. In 1836, toen César 14 was, inmiddels Belg en al 5 jaar student aan het Conservatorium van Luik, verhuisde het gezin naar Parijs.
Cytropia ontvouwt een universum waar tijd en plaats, aardse en hemelse, sonische en sensorische sferen interfereren. De werelden omarmen het nieuwe, de synthese tussen natuurlijk en gecultiveerd, kennis en intuïtie, oud en futuristisch. Het album viert muzikale Evolutie en spreekt zowel liefhebbers van klassieke muziek als experimentele luisteraars aan.
Karel V was zeker de meest charismatische en machtige heerser van de Renaissance. Vermoeid en gedemoraliseerd door de uitdagingen van de keizerlijke heerschappij, deed hij tegen het einde van zijn leven afstand van de troon en leidde hij een teruggetrokken bestaan in het klooster van Cuacos de Yuste in Castilië onder het motto “Ecce elongavi fugiens et mansi in solitudine” (“Ik vluchtte en bleef in eenzaamheid”). Het Utopia Ensemble gaat op zoek naar de man achter de vorst en belicht de dualiteit van macht en grootsheid enerzijds en eenzaamheid anderzijds. Het Requiem van Pierre de Manchicourt – hofcomponist van Karels zoon en directeur van de beroemde Capilla Flamenca – dat geschreven zou kunnen zijn voor een van de talloze herdenkingsdiensten voor Karel V, straalt gelijkmoedigheid en grandeur uit en wordt hier afgewisseld met chansons die het hart onder Karels harnas sneller deden kloppen.
Franz Liszts oeuvre ontstond tijdens een stormachtig leven en uitvoerende carrière. Als gevolg hiervan werden veel werken herzien voor ze de populaire stukken werden die we vandaag de dag kennen en liefhebben.
In deze opname voert Musica Gloria vergeten schatten uit de manuscriptencollectie van Georg Österreich (1664-1735) uit. Deze collectie, beter bekend onder de naam van zijn opvolger Bokemeyer, is een van de belangrijkste bronnen voor Duitse religieuze muziek rond 1700, en is de enige bron voor een deel van de output van Buxtehude, Bruhns, Rosenmüller en vele anderen. Österreich begon deze collectie met Noord-Duitse cantates van hemzelf en van collega’s die belangrijk voor hem waren. Naast twee werken van Georg Österreich worden zijn broer Michael, zijn compositieleraar Johann Theile, zijn zangleraar en collega Giulio Giuliani, zijn voorganger als Kappelmeister in Gottorf, Johann Pilipp Fortsch, zijn collega Johann Friedrich Meister en zijn leerling en opvolger Heinrich Bokemeyer elk vertegenwoordigd met één werk in dit programma.
Ter gelegenheid van het zeshonderd jarig jubileum van KU Leuven bracht de gerenommeerde kunstfotografe Karin Borghouts de universiteit op indrukwekkende wijze in beeld.